Сә­би­дің жы­ны­сы
Сә­би­дің жы­ны­сы
10 жыл бұрын 2229
Қайрат Жолдыбайұлы

Адам­дар көп­ке дейін сә­би­дің жы­ны­сы ана­лық клет­ка­лар та­ра­пы­нан ай­қын­да­ла­ды деп есеп­теп кел­ген. Алай­да, VII ға­сыр­да түс­кен Құ­ран Кә­рімде бұл мә­се­ле ту­ра­лы бас­қа­ша мағ­лұ­мат бе­рі­ліп, сә­би­дің жы­ны­сы құр­сақ­қа құй­ыл­ған ата­лық спер­ма­то­зо­ид­тан жа­ра­тыл­ға­ны ай­ты­ла­ды:

﴿وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى * مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى﴾

«Алла Та­ға­ла ұл мен қызды та­мы­зыл­ған біртам­шы ер кісінің шәуетінен жа­рат­ты».[1]

Құ­ран­да баян­дал­ған бұл де­рек­тің рас­ты­ғы ге­не­ти­ка мен мик­ро­би­оло­гия ғы­лым­да­ры­ның да­муы нә­ти­же­сін­де дә­лел­де­ніп отыр. Жы­ныс ер­кек­тен ке­ле­тін ата­лық клет­ка та­ра­пы­нан ай­қын­да­ла­ды, ал әйел ағ­за­сы бұл жер­де еш­қан­дай рөл ой­на­май­ды.

Жы­ныс – адам ағ­за­сын­да­ғы хро­мо­со­ма­лар­ға бай­ла­ныс­ты. Ағ­за­да­ғы бар­лы­ғы 46 хро­мо­со­ма­ның екеуі – жы­ныс хро­мо­со­ма­ла­ры деп ата­ла­ды. Бұл екі хро­мо­со­ма еркек­тер­де ХУ, әйел­дер­де ХХ ре­тін­де бел­гі­ле­не­ді. У хро­мо­со­ма­сы ер­кек­тік, ал, Х хро­мо­со­ма­сы әйел­дік ген­дер­ді та­си­ды.

Адам ба­ла­сы­ның тү­зі­луі – жұп­та­ла жү­ре­тін осы хро­мо­со­ма­лар­дың ер­кек пен әйел­дің бір-бір жұп­та­ры­ның бірі­гуі ар­қы­лы іс­ке аса­ды. Әйел­де­гі бұл жұп­тың екеуі де Х бол­са, ер­кек­тер­де бі­реуі Х, екін­ші­сі У бо­ла­ды. Де­мек, жа­ңа жа­ра­тыл­ған сә­би­дің ұл бо­луы – ана ағ­за­сын­да­ғы Х хро­мо­со­ма­сымен ата­лық клет­ка­да­ғы У хромасомасының, ал қыз болуы Х хро­мо­со­ма­сы­мен бі­рі­гуі нәтижесінде пайда болады.

[1] Нә­жім сү­ре­сі/45-46.

0 пікір