"Ат пен есек": Спандияр Көбеевтің ғибратты қысқа әңгімелері
"Ат пен есек": Спандияр Көбеевтің ғибратты қысқа әңгімелері
6 ай бұрын 2723 bilim-all.kz/

Ат пен есек

Бір кісі бір ат, бір есекке жүк артып жолмен қалаға келе жатты. Есек жүгін ауырлап шаршап атқа айтты: жолдасым, менен бір азырақ жүк алшы, мен көтере алмай өлуге келемін деп. Ат келіп жәрдем етпеді. Жолшыбай есектің халы бітіп жығылып өлді. Сонан соң иесі есектің барлық жүгін, әм терісін сыпырып алып атқа артты. Сонда ат айтты: кінә менде, егер есектен бір азырақ жүк алсам, бұл оқиға болмас еді. Енді, міне, сорлап, есектің барлық жүгін, әм терісін әкеле жатырмын. 

Ит пен қайыршы

Бір ит үйді күзетіп жатыр еді. Қораға бір қайыршы шал кірді. Ит оны көріп үре бастады. Шал айтты: ая, мен ашықтым. Ит оған жауап берді: мен үргенде соның үшін үрем, менің даусыммен шығып, сені көрер де, тамақтандырар деп. 

Түскі тамақ пен кешкі тамақ

Таңертең бала ешбір жұмыссыз үйде отырды. Түскі асты ішетін уақытта шешесі ет пен сорпа әкелді, бала сорпаны татып қарады да: бүгін сорпа дәмсіз екен деді. Шешесі айтты: бұл дәмсіз болса, кешке дәмді сорпа пісіріп берермін деп. Түскі тамақтан соң әкесі шөп тасыды. Баласы аттың басына мініп, шөптің төбесіне шығып, бек шаршап, кешке үйіне келді. Кешкі тамаққа түстен қалған сорпаны, нанды дастарханның үстіне қойды. Баласы сорпаны татып байқады да айтты: «түстегі сорпаңнан мына сорпа дәмдірек деп».

Сонда шешесі айтты: бұл түстегі сорпаның қалғаны еді, саған бұл сорпаның дәмді болғаны — сен түстен кейін жұмыс қылып бек шаршадың. Таңертең ешбір жұмыссыз үйде тек отырған соң, ас саған дәмсіз көрінді деп.

Атасы мен немересі

Ата қартайып күші кеміді; нашар көретін, нашар еститін болды; ішкен тамағын алдына төгетін болды. Не үшін десеңіз оның, аяқ, қолы кәріліктен қалтыраушы еді. Шалдың бұл ісі баласы мен келініне ұнамады. Олар шалға тамақты бөлек беретін болды, алдына жаман дастархан, жаман ыдысқа құйып. Немересі өзінің әкесіне атамды бөлек отырғызба деуге бата алмай, бір күні бір ағашты жонып отырады. Әкесі керіп: «Шырағым, не ғып жатырсың?» дейді. Сонда баласы айтады: аяқ істеп жатырмын, әжем мен екеуің атам құсап сендерге тамақты осы аяққа құйып беремін дейді. Бұл сөзді естіп, шалдың баласы ұялып әкесін бөлек отырғызып тамақ беруді қойды. 

Біздің көрші

Біздің көршіміз жарлы кісі, Ескі кішкене екі бөлмелі үйі бар. Ол балшықтан салынған және төбесі топырақпен жабылған. Бір бөлмесі жабық, таза тұрады. Ол — қонақ үйі, онда келген қонақтары менен әртүрлі іс турасынан кеңес құрады. Екінші бөлмесінде өздері отырады: қатыны, екі баласымен бір қызы. Екі үйде бір ғана жаман пеші бар, соның үшін үй де бек суық болады. Үйіне төсеген жалғыз-ақ киізі бар, көрпе-жастық жоқ. Жатқанда киіз үстіне жата кетеді. Көршінің, қатын, балалары жаман киім киіп жүреді: ескі ситса шапан, без көйлек, етіктері де ескі әм жыртық, ішетіні кірпіш шай. Анда-санда болмаса ет жемейді. Мал дегенде оның бір сиыры, бір аты бар. Сиыры сүт береді, соның үшін балалары оны жақсы көреді. Атыменен көршіміз базарға барады. Көршіміздің қой, ешкі, түйесі жоқ. Көршіміздің өзі дімкәс кісі, жұмыс істей алмайды, балалары жас, мал түлігі болмаған, қызмет ете алмайды. Осы істер жарлылығына себеп пе деп білемін.

 

0 пікір