Жасуша ішінен сегізаяқ қармауышына ұқсайтын молекулалық қозғалтқыш табылды
|
Ғалымдар молекулалық қозғалтқыштың жаңа түрін тапқанын хабарлады. Бұл жайында islam.kz порталы аталмыш зерттеу материалы жарияланған Nature Physics мерзімді басылымына сілтеме жасай отырып мәлім етеді. Германия мен Үндістанның биофизиктері баламалы химиялық энергияны қолданатын және механикалық жұмыстарды орындау үшін жаңа тетікті қолданатын жаңа молекулалық жүйені ашты. Бірнеше рет жиырылып, кеңею арқылы екі компонентті «мотор» классикалық Stirling қозғалтқышына ұқсас жұмыс істейді және жүктемені (түскен салмақты) мембранамен байланысқан органеллаларға бөлуге көмектеседі. Жасушалар қозғалыс бағытын анықтайтын (генерациялайтын, қалыптастыратын), молекулалық мотор атанған титтей тетіктер арқылы ішкі кеңістікті қалыптастырудың өзгеше қабілетіне ие. Олардың көпшілігі жұмыс істеу үшін қарапайым отынды - химиялық энергияның бір түрін, яғни, аденози үшфосфор қышқылын (АТФ (Аденозинүшфосфорқышқылы) — энергитикалық нуклеотид. Бұл – тірі жасушадағы негізгі энергия заты – Уикипедия электронды энциклопедиядан) пайдаланады. Бұл тараптағы зерттеу барысында ғалымдар EEA1 және Rab5 деп аталатын екі ақуыздан тұратын молекулалық қозғалтқышты қарастырды. Жіп тәрізді EEA1 ақуыздары везикулярлық мембранада бар Rab5-ті танып, онымен байланыса алады. Байланысу өз кезегінде жіп тәрізді ақуыздың ұзын құрылымы бойынша хабарлама жібереді, осылайша оның икемділігін арттырады. Бейнелеп айтқанда, піскен кезде жұмсаратын спагетти (макарон түрі) тәрізді болатын мұндай икемділік везикуланы (Көпіршіктер – салыстырмалы түрде кішкентай жасушаішілік органоидтар, қоректік заттарды сақтайтын немесе тасымалдайтын мембранамен қорғалған қапшықтар - Уикипедия электронды энциклопедиядан) қондыру және біріктіру орын алатын мембранаға тартатын күш тудырады. Лазерлік сканерлеу және жарық микроскоптары арқылы осы ақуыз тетігінің жұмысын зерттей отырып, зерттеушілер EEA1 ақуызының қатты күйден икемдіге және керісінше Rab5-пен әрекеттескен кезде бөлінетін химиялық энергияның арқасында (АТФ-тың көмегінсіз) бірнеше ауысу циклінен өте алатындығын көрсетті. Зерттеушілер молекулалық қозғалтқыштағы химиялық және механикалық кезеңдер арасындағы байланысты сипаттайтын жаңа физикалық моделді әзірледі. Олар, сондай-ақ, жүйенің термодинамикалық тиімділігін есептей алды, оны классикалық ATP басқаратын қозғалтқыш ақуыздарымен салыстыруға болады. Стефан Грилл есімді осынау өзгеше зерттеуге атсалысқан Макс Планк қоғамының Молекулалық жасуша биологиясы мен генетикасының институтының және Дрезден техникалық университетінің ғалымы молекулалық қозғалтқыштардың жаңа тобы пайда болғанын айта келе оның жүкті микротүтікшелер арқылы тасымалдамайтынын, керісінше, бір орнында қалып функциясын орындайтын қабілеті барын атап өтті.
Ұқсас материалдар:
«Биоинженерлер гендік осциллятордың көмегімен тірі жасушалардың тозу процесін баяулатты» (https://islam.kz/kk/news/gylym/bioinjenerler-gendik-ostsillyatordyn-komegimen-tiri-jasushalardyn-tozu-protsesin-bayaulatty-18569/#gsc.tab=0);
«Желім жасуша» жүйкені қалпына келтіруге және ағзаларды нөлден өсіруге көмектеседі» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jelim-jasusha-juikeni-qalpyna-keltiruge-jane-agzalardy-nolden-osiruge-komektesedi-18523/#gsc.tab=0);
«Жасанды жасуша жасалды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasandy-jasusha-jasaldy-15743/#gsc.tab=0);
«Жасушалардың ағзаны қалай қалыптастыратынын көргіңіз келе ме?» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushalardyn-agzany-qalai-qalyptastyratynyn-korginiz-kele-me-video-16435/#gsc.tab=0);
«Синтетикалық «тірі» жасуша жасалды» (https://islam.kz/kk/news/madeniet/sintetikalyq-tiri-jasusha-jasaldy-17502/#gsc.tab=0);
«Жасушалар өз-өзін«емдеп» қалпына келе алатын болып шықты» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushalar-oz-ozin-emdep-qalpyna-kele-alatyn-bolyp-shyqty-14337/#gsc.tab=0);
«Адам денесі секундына қанша млн жасуша істеп шығарады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/adam-denesi-sekundyna-qansha-mln-jasusha-istep-shygarady-14781/#gsc.tab=0);
«Жасушалардың қоректік заттарды қармау тетігі анықталды» (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/jasushalardyn-qorektik-zattardy-qarmau-tetigi-anyqtaldy-16283/#gsc.tab=0);
«Жасушаның жылжу тетігі анықталды. Бұл қатерлі ісіктің таралуын бақылауға мүмкіндік береді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushanyn-jylju-tetigi-anyqtaldy-bul-qaterli-isiktin-taraluyn-baqylauga-mumkindik-beredi-15997/#gsc.tab=0);
«Жасушаның биологиялық электр алаңын өзгертетін құрылғы жасалды. Обыр мен өзге ауруларды емдеуге көмектесетін» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushanyn-biologiyalyq-elektr-alanyn-ozgertetin-qurylgy-jasaldy-obyr-men-ozge-aurulardy-emdeuge-komektesetin-16278/#gsc.tab=0);
«Жасшуға қатысты соңғы, тың жаңалықтар» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasshuga-qatysty-songy-tyn-janalyqtar-16134/#gsc.tab=0);
«Ғалымдар жасуша қозғалысын басқаруды меңгерді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/galymdar-jasusha-qozgalysyn-basqarudy-mengerdi-15079/#gsc.tab=0);
"Адам өлгеннен кейін белсенді әрекетке көшетін зомби жасушалар табылды" (https://islam.kz/kk/news/gylym/adam-olgennen-keiin-belsendi-areketke-koshetin-zombi-jasushalar-tabyldy-15012/#gsc.tab=0);
«Жасуша жойылса да органелла тіршілігін жалғастыра береді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasusha-joiylsa-da-organella-tirshiligin-jalgastyra-beredi-14867/#gsc.tab=0);
«Ғылым әлеміндегі ең азалы көрініс: жасушаның өлуі» (https://islam.kz/kk/news/gylym/gylym-alemindegi-en-azaly-korinis-jasushanyn-olui-video-12496/#gsc.tab=0);
«Жасушаның өзін қоршаған ортада қалай жылжып, қалай бағдар алуына көмектесетін ақуыз табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushanyn-ozin-qorshagan-ortada-qalai-jyljyp-qalai-bagdar-aluyna-komektesetin-aquyz-tabyldy-15081/#gsc.tab=0);
«Діңгекті жасушалардан шәуһат жасалды. Бұл белсіздік пен бедеулікті емдеуде көмектеседі» (https://islam.kz/kk/news/gylym/dingekti-jasushalardan-shauhat-jasaldy-bul-belsizdik-pen-bedeulikti-emdeude-komektesedi-15925/#gsc.tab=0);
"Аналық жасуша шәуһатты өзі таңдап-талғап қабылдайтын болып шықты" (https://islam.kz/kk/news/gylym/analyq-jasusha-shauhatty-ozi-tandap-talgap-qabyldaityn-bolyp-shyqty-13712/#gsc.tab=0);
«Донорлық ағзалар үшін діңгекті жасушадан синтетикалық ұрық өсірілді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/donorlyq-agzalar-ushin-dingekti-jasushadan-sintetikalyq-uryq-osirildi-17217/#gsc.tab=0);
"Жасанды ген тізбегін жасаудың жаңа тәсілі пайда болды" (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasandy-gen-tizbegin-jasaudyn-jana-tasili-paida-boldy-14810/#gsc.tab=0);
«Жасушадан биогидридті балық пайда болды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushadan-biogidridti-balyq-paida-boldy-video-16405/#gsc.tab=0);
«Адам ақуыздарынан жасанды бұлшықет жасалды» (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/adam-aquyzdarynan-jasandy-bulshyq-et-jasaldy-16364/#gsc.tab=0);
«Құрбақаның кесілген аяғын өсірді (регенерация)» (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/qurbaqanyn-kesilgen-ayagyn-osirdi-regeneratsiya-16340/#gsc.tab=0);
«Адам ұрықсыз жолмен пайда бола алама (партеногенез)» (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/adam-uryqsyz-jolmen-paida-bola-ala-ma-partenogenez-16288/#gsc.tab=0);
«Тұңғыш рет жасуша ішіне датчик енгізілді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/tungysh-ret-jasusha-ishine-datchik-engizildi-fotovideo-13681/#gsc.tab=0);
«Вирусқа бой бермейтін жасанды гені бар жасуша жасалды" (https://islam.kz/kk/news/gylym/virusqa-boi-bermeitin-jasandy-geni-bar-jasusha-jasaldy-15331/#gsc.tab=0);
«Бактериялық жасуша өздігінен өлмейді. Ал адам жасушасы белгілі бір мерзімнен кейін өледі. Неге?» (https://islam.kz/kk/news/gylym/bakteriyalyq-jasusha-ozdiginen-olmeidi-al-adam-jasushasy-belgili-bir-merzimnen-keiin-oledi-nege-14369/#gsc.tab=0);
«Қатерлі ісікпен күресетін иммунитет жасушасының күш-қуатын қалпына келтіретін әдіс табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/qaterli-isikpen-kuresetin-immunitet-jasushasynyn-kush-quatyn-qalpyna-keltiretin-adis-tabyldy-14731/#gsc.tab=0);
«Стресс гормоны қатерлі ісік жасушасын оятады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/stress-gormony-qaterli-isik-jasushasyn-oyatady-14488/#gsc.tab=0);
"Қолдан адам иммунитетінің жасушасы өсірілді" (https://islam.kz/kk/news/gylym/qoldan-adam-immunitetinin-jasushasy-osirildi-13011/#gsc.tab=0);
«Иммундық миелоидтік жасуша жас ұлғайған сайын организмге тек зиянын тигізетін болып шықты» (https://islam.kz/kk/news/gylym/immundyq-mieloidtik-jasusha-jas-ulgaigan-saiyn-organizmge-tek-ziyanyn-tigizetin-bolyp-shyqty-14816/#gsc.tab=0);
«Жаңа иммундық жасуша демікпе мен аллергияға қарсы күресте төтеп беруге көмектеседі» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jana-immundyq-jasusha-demikpe-men-allergiyaga-qarsy-kureste-totep-beruge-komektesedi-13792/#gsc.tab=0);
«Тарихта тұңғыш рет адам жасушасы мен тіні жасанды жолмен жасартылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/tarihta-tungysh-ret-adam-jasushasy-men-tini-jasandy-jolmen-jasartyldy-13374/#gsc.tab=0);
«Ғалымдар адамды ДНК деңгейінде тұңғыш рет жасарта алды» (http://islam.kz/kk/news/gylym/galymdar-adamdy-dnk-dengeiinde-tungysh-ret-jasarta-aldy-12354#gsc.tab=0);
«Діңгекті жасуша сусамырдан емдеп жазады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/dingekti-jasusha-susamyrdan-emdep-jazady-13265/#gsc.tab=0);
«Ирандықтар жасушалы терапияның отандық өнімін жасады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/irandyqtar-jasushaly-terapiyanyn-otandyq-onimin-jasady-16223/#gsc.tab=0)