Осы ғасыр аяғында жердегі әрбір үшінші түр жойылады
|
Минессота университетінің ғалымдары анықтағандай, 2100 жылға қарай жер бетіндегі әрбір үшінші түр жойылады немесе жойылу қатері төнеді. Бұл жайында islam.kz порталы аталмыш зерттеу материалы жарияланған Frontiers in Ecology and the Environment мерзімді басылымына сілтеме жасай отырып мәлім етеді. Ең алдымен өсімдіктер мен жәндіктер қатты зиян көріп, зардап шегеді. Бұған антропогендік факторлар, соның ішінде климат дағдарысы, адамзат қарасының көбеюі, биологиялық әр алуандылықтың азаюы, т.б. себеп болмақ. Ғалымдар мұдай тұжырымды барлық негізгі экожүйені қамтыған 187 елдің биологиялық әр алуандылық жөніндегі 3,3 мың сарапшының пікірі бойынша жасады. Қазіргі уақытта өсімдіктер мен жануарлардың кем дегенде бір миллион түрі жойылу алдында тұр. Оның 10%-ы – жәндіктер. Жәндіктер топырақтың құнарлығын арттыруда, ауа мен судың тазаруына ықпалы зор.
Ұқсас материалдар:
«Биологиялық әралуандылықтың сақталуы ең алдымен адамның өзі үшін керек» (https://islam.kz/kk/news/alem/biologiyalyq-araluandylyqtyn-saqtaluy-en-aldymen-adamnyn-ozi-ushin-kerek-15099/#gsc.tab=0);
«Парсы шығанағындағы тасбақаларға "зауал" төнді" (https://islam.kz/kk/news/madeniet/parsy-shyganagyndagy-tasbaqalarga-zaual-tondi-16396/#gsc.tab=0);
"Табиғатта сирек кездесетін тағы бір жануарға жойылу қатері төнді" (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tabigatta-sirek-kezdesetin-tagy-bir-januarga-joiylu-qateri-tondi-16348/#gsc.tab=0);
«Тағы бір жабайы жанауарға жойылу қаупі төнді» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tagy-bir-jabaiy-janauarga-joiylu-qaupi-tondi-16316/#gsc.tab=0https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tagy-bir-jabaiy-janauarga-joiylu-qaupi-tondi-16316/#gsc.tab=0);
«Тағы бір жануар жаһандық жылынудан жойылады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tagy-bir-januar-jahandyq-jylynudan-joiylady-16236/#gsc.tab=0);
"Кәрі құрлықта 40 жыл ішінде 600 млн құс жойылған" (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/kari-qurlyqta-40-jyl-ishinde-600-mln-qus-joiylgan-16190/#gsc.tab=0);
"Бразилиядағы өрттен 1 жыл ішінде 17 млн жануар опат болған" (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/braziliyadagy-ortten-1-jyl-ishinde-17-mln-januar-opat-bolgan-16191/#gsc.tab=0);
"Үндістанда соңғы онжылдықта электр тоғынан 600 жабайы піл өлді" (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/undistanda-songy-onjyldyqta-elektr-togynan-600-jabaiy-pil-oldi-16189/#gsc.tab=0);
«Өздігінен өсіп-өнетін» гендерге қатысты тәжірибеге шектеу қойылуы мүмкін» (https://islam.kz/kk/news/alem/ozdiginen-osip-onetin-genderge-qatysty-tajiribege-shekteu-qoiyluy-mumkin-11849/#gsc.tab=0);
«Жаһандық жылынудан жабайы құстардың дене тұрқы өзгеруде» (https://islam.kz/kk/news/arturli/jahandyq-jylynudan-jabaiy-qustardyn-dene-turqy-ozgerude-16041/#gsc.tab=0);
«Есектердің тұқымы тұздай құрып барады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/esekterdin-tuqymy-tuzdai-quryp-barady-12156/#gsc.tab=0);
«Он жылдан соң жолбарыстың тұқымы тұздай құруы мүмкін» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/on-jyldan-son-jolbarystyn-tuqymy-tuzdai-quruy-mumkin-11345/#gsc.tab=0);
«Бір ғана елдің өзінде жолбарыстар өлімі биыл рекордтық көрсеткішке жетті» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/bir-gana-eldin-ozinde-jolbarystar-olimi-biyl-rekordtyq-korsetkishke-jetti-16241/#gsc.tab=0);
"Алтын жалды" арыстандар азайып барады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/altyn-jaldy-arystandar-azaiyp-barady-12252/#gsc.tab=0);
«Жойылу алдында тұрған қаратабанды күзен клондалды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/joiylu-aldynda-turgan-qaratabandy-kuzen-klondaldy-video-14870/#gsc.tab=0);
«Бүгінгінің қаһарманы» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/buginginin-qaharmany-foto-13936/#gsc.tab=0);
«Жаһандық жылынудан құстар «ажырасып» жатыр» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/jahandyq-jylynudan-qustar-ajyrasyp-jatyr-16268/#gsc.tab=0);
«Жаһандық жылынудан жабайы құстардың дене тұрқы өзгеруде» (https://islam.kz/kk/news/arturli/jahandyq-jylynudan-jabaiy-qustardyn-dene-turqy-ozgerude-16041/#gsc.tab=0);
«Әлемдегі құстардың үштен бірі қырылуы мүмкін» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/alemdegi-qustardyn-ushten-biri-qyryluy-mumkin-15871/#gsc.tab=0);
«Азық үшін миллиондаған жабайы жануар опат боуда" (https://islam.kz/kk/news/alem/azyq-ushin-milliondagan-jabaiy-januar-opat-boluda-15830/#gsc.tab=0);
«Жануарлар саудасының өзінен олардың қарасы 60%-ға азайып кеткен» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/januarlar-saudasynyn-ozinen-olardyn-qarasy-60-ga-azaiyp-ketken-14838/#gsc.tab=0);
«Африкадағы жануарлардың жартысы қырылып қалатын болды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/afrikadagy-januarlardyn-jartysy-qyrylyp-qalatyn-boldy-9945/#gsc.tab=0https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/afrikadagy-januarlardyn-jartysy-qyrylyp-qalatyn-boldy-9945/#gsc.tab=0);
«Адамзат болашақта балықты түсінде көреді – жаһандық жылынудан балықтар шағылысудан, ұрпақ өрбітуден қалады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/adamzat-bolashaqta-balyqty-tusinde-koredi-jahandyq-jylynudan-balyqtar-shagylysudan-urpaq-orbituden-qalady-14334/#gsc.tab=0);
«Таяу жылдары кеңінен әрі жиі тұтынылатын балықтардың бірқатары жойылады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tayau-jyldary-keninen-ari-jii-tutynylatyn-balyqtardyn-birqatary-joiylady-15619/#gsc.tab=0);
«Жаһандық жылыну: аралар қандай температурада қанша қашықтыққа ұша алады» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/jahandyq-jylynu-aralar-qandai-temperaturada-qansha-qashyqtyqqa-usha-alady-15746/#gsc.tab=0);
«Тозаңдандырушы жәндіктердің қырылу себептері айтылды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/tozandandyrushy-jandikterdin-qyrylu-sebepteri-aityldy-15625/#gsc.tab=0);
«Жәндіктер жаһандық жылынуға төтеп бере алмайды – олар өз денесінің қызуын реттей алмайды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/jandikter-jahandyq-jylynuga-totep-bere-almaidy-olar-oz-denesinin-qyzuyn-rettei-almaidy-14391/#gsc.tab=0);
«Келесі ғасырда жәндіктер толық жойылуы мүмкін (инфографика)» (https://islam.kz/kk/news/alem/kelesi-gasyrda-jandikter-tolyq-joiyluy-mumkin-infografika-11466/#gsc.tab=0);
«Биологиялық әралуандылықтың сақталуы ең алдымен адамның өзі үшін керек» (https://islam.kz/kk/news/alem/biologiyalyq-araluandylyqtyn-saqtaluy-en-aldymen-adamnyn-ozi-ushin-kerek-15099/#gsc.tab=0)
«Жаһандық жылынудан көбелектер көбейіп келеді" (https://islam.kz/kk/news/arturli/januarlar-alemi/jahandyq-jylynudan-kobelekter-kobeiip-keledi-13362/#gsc.tab=0);
«Әлемде жабайы жануарлардың жартысының тұқымы тұздай құрыды» (https://islam.kz/kk/news/alem/alemde-jabaiy-januarlardyn-jartysynyn-tuqymy-tuzdai-qurydy-858/#gsc.tab=0);
«Біреу өлмей – біреуге күн жоқ» (https://islam.kz/kk/news/alem/bireu-olmei-bireuge-kun-joq-12974/#gsc.tab=0);
«Климаттың өзгеруінен жоғалатын азық-түлік түрлері» (https://islam.kz/kk/news/arturli/klimattyn-ozgeruinen-jogalatyn-azyq-tulik-turleri-12045/#gsc.tab=0)