Тәкәппарлық — адам мінезіндегі ең жағымсыз қасиеттердің бірі. Ол адамды өзгелерден алыстатып, рухани дамуына кедергі келтіреді. Тәкәппар адам өзін жоғары санап, өзгелерді кемсітуге бейім тұрады. Бұл қасиет тек жеке адамға ғана емес, сонымен қатар қоғамға да зиянын тигізеді.
Тәкәппарлықтың бірнеше айқын белгілері бар. Атап айтқанда:
Өзін артық санау
Тәкәппар адам өзін ерекше, өзгелерден ақылды, талантты немесе құзыреттімін деп санайды. Ол өз жетістіктерін асыра бағалап, кемшіліктерін мойындамайды. Мұндай адамдар басқалардың пікірін елемей, тек өздерінің дұрыс екеніне сенімді болады.
Басқаларды кемсіту
Тәкәппарлықтың тағы бір белгісі – өзгелерді кемсіту. Тәкәппар адам өзінен төмен санайтын адамдарға менсінбей қарайды, олардың еңбегін немесе пікірін бағаламайды. Олар көбінесе басқалардың қателіктерін іздеп, оны көпшілік алдында әшкерелеуге тырысады.
Мақтауды жақсы көру
Тәкәппар адамдар мақтауды өте жақсы көреді және өздері туралы жағымды сөздер естуге құмар болады. Егер олар мақтау естімесе, ренжуі немесе тіпті ашулануы мүмкін. Олардың іс-әрекеттері көбінесе басқалардың назарын аударып, мақтауын алуға бағытталған.
Сын қабылдамау
Тәкәппар адам сынды қабылдауға қиналады. Олар өздерінің қателіктерін мойындағысы келмейді және кез келген сынды жеке басқа шабуыл ретінде қабылдайды. Сын айтқан адамға ренжіп, онымен қарым-қатынасты үзуі де мүмкін.
Ақиқатты мойындамау
Пайғамбарымыз Мұхаммед ﷺ былай дейді:
«Тәкәппарлық — бұл ақиқатты мойындамау және адамдарды менсінбеу.»
(Муслим риуаяты)
Тәкәппар адамның басты белгісі — шындықты қабылдамауы. Өз қатесін мойындауға намыстанады, дұрыс сөзді айтқан адамды менсінбейді. Бұл жүректегі кісәпірліктің нышаны.
Насихатты қабылдамау
Тәкәппар адамға насихат айту — құмға су құйғанмен тең. Себебі ол өзінен өзгеден тәлім алуға арланады. Жүрегі тас болып қатып, тәубеге келе алмайды. Бұл рухани өлімнің белгісі.
Өзінің артықшылығын үнемі көрсету
«Мен білімдімін», «мен діндармын», «мен атақтымын», «менде бар, сенде жоқ» деп өзін өзгеден жоғары қою — тәкәппарлықтың айқын көрінісі. Шынайы мұсылманда мұндай сипат болмауы керек. Себебі әр нығмет Алланың берген аманаты ғана.
Кекшілдік
Тәкәппар адамдар өздерін ренжіткен немесе сын айтқан адамдарға кек сақтап қалуы мүмкін. Олар ұзақ уақыт бойы өкпесін ұстап, қажетті сәті келгенде кек алуға тырысады. Бұл олардың ішкі әлемінде тынышсыздық тудырып, жағымсыз эмоцияларға толы болады.
Кешірім сұрамау
Тәкәппар адамдардың кешірім сұрауы өте сирек. Олар өздерінің дұрыс екеніне сенімді болғандықтан, қателіктерін мойындап, кешірім сұрауды әлсіздік деп санайды. Бұл олардың жеке қарым-қатынастарына үлкен зиян тигізеді.
Қызғаныш
Тәкәппар адамдар басқалардың жетістіктеріне қызғанышпен қарайды. Олар өзгелердің бақыты мен табысына қуана алмайды, керісінше, оларды кемсітуге тырысады немесе олардың жетістіктерін елемеуге тырысады.
Тәкәппарлық – адамның жеке және рухани дамуына кедергі келтіретін қасиет. Бұл қасиеттен арылу үшін адам өзін-өзі танып, кемшіліктерін мойындап, кішіпейілдікті үйренуі қажет. Әрбір адамның бойында тәкәппарлықтың белгілері болуы мүмкін, бастысы – оларды дер кезінде танып, онымен күресуге тырысу.
