Бала туғанда біржолғы жәрдемақы және балаға күтім жасау жәрдемақысы сияқты материалдық қолдау түрлері беріледі. Біздің еліміздің демографиялық құрамын арттыру – дамудың негізгі көрсеткіштерінің бірі.

«Азаматтық үкімет» мемлекеттік мекемесінің «Ұлттық корпорациясы» деректері бойынша 2019 жылы еңбекақы төлеу туралы қысқаша шолу жасалды.

Жүктілікке қатысты қандай жеңілдіктер бар?

«Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 23-1-бабына сәйкес жүктілік және босану бойынша табыстарды жоғалту жағдайлары бойынша әлеуметтік төлем, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алу мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушыға тағайындалады.

Жүктіліктің және босанудың, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты табысы жоғалған жағдайда әлеуметтік төлем уәкілетті мемлекеттік денсаулық сақтау органы белгілеген тәртіппен шығарылған уақытша еңбекке жарамсыздықтың тізімінде көрсетілген барлық мерзімге беріледі.

Перенатальдық төлемдердің мөлшерін және баланың жасына дейін анықтайды.

Әлеуметтiк төлем сомасы еңбекке жарамсыздық күндерiнiң тиiстi коэффициентi бойынша әлеуметтiк аударымдарды есептеу объектiсi ретiнде есепке алынатын орташа айлық табысты көбейту жолымен айқындалады.

Әлеуметтiк жарналарды есептеу объектiсi ретiнде есептелген табыстың орташа айлық сомасы әлеуметтiк жарналар соңғы он екi күнтiзбелiк айда (осы кезеңде әлеуметтiк жарналардан үзiлiстiң болуына қарамастан) төленген әлеуметтiк аударымдар сомасын бөлу арқылы айқындалады, әлеуметтік жәрдемақылар құқығы он екі.

Әлеуметтік төлемді есептеу үшін (Рсв) «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 04 сәуірдегі № 405-II Заңының 23-1-бабының 4-тармағында жазылған формула қолданылады.
РСВ = Зсрм * Кднт – 10%, мұнда:

Zsrm – жұмысшының орташа айлық жалақысы, теңгемен;

Кднт – мүгедектік коэффициенті;

10% – міндетті зейнетақы жарналарының мөлшері.

Орташа айлық кіріс мөлшерін және қатынасын есептеу үшін келесі формулаларды пайдаланыңыз: Ssrm = SD12m / 12, мұнда:

SD12m – жарнаның басталуына дейінгі өткен жылдағы жалпы табыстың сомасы теңгемен;

12 – жыл бойындағы ай.

Kdnt = DB / 30, мұнда:

ДБ – стационардан мүгедектік күндері;

30 – күнтізбелік айдағы күндер саны.

Формулаларды қалай қолдану керектігін жақсы түсіну үшін, мысалға негізделген жүктілік пен босанудың артықшылықтарын есептеп шығарамыз:

Аурухана 2019 жылғы 1 мамырдан бастап стандартты 126 күнде безендірілген. Қызметкердің жалақысы айына 41,300 теңгені құрады, ал желтоқсан айында олар 12 560 теңге сыйақы төледі.

Пайда мөлшерін есептеу үшін есептеулерді жүргіземіз:

Еңбекке жарамсыздық жағдайында сақтандырылған оқиғадан бұрынғы жалпы кіріс – жүктілік 41,300 * 12 айға тең болады. + 12 560 = 508 160 теңге.

Орташа айлық жалақы: 508,160 / 12 = 42,346.67 теңге болады.

Мүгедектік коэффициенті: 126/30 = 4.2.

Жүктіліктегі әлеуметтік төлемдердің мөлшері: 42 346,67 * 4,2 – 10% = 160 070,40 теңге.

Төлемді алдын-ала немесе күрделі жеткізу үшін, кесар секциясына қалай төлеу керек.

Әйелдер үшін мүгедектік туралы куәлік 140 күн ұзақтығы – күрделі жеткізу жағдайында немесе екі немесе одан да көп баланың туылуына байланысты. Ол, әрине, төлемдерге әсер етеді. Арақатынасы 4,7 болады және айырма ретінде төленеді.

Жұмыспен қамтылған әйелдерге төленетін әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеу кезінде максимум орнатылғанын ескеру қажет.

Мәселен, егер айда әйел ең төменгі жалақының (ең төменгі жалақының ең төменгі жалақысы) 7-ден көп құндылығы болса, онда бұл шекті мән қабылданады. 2019 жылы әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін ең көп айлық кіріс 297,5 мың теңгені құрайды, ал мемлекет кепілдендірілген ақшаның өзі 1,249,500 теңгені құрайды.

Босанғаннан кейін қандай артықшылықтар бар?

Босанғаннан кейін, әйелдерге бір жасқа толғанға дейін бала туу үшін біржолғы жәрдемақы және балаға күтім жасау жәрдемақысы сияқты материалдық қолдау түрлері беріледі.

Сондай-ақ, заңға сәйкес, бір жасқа толғаннан кейін бала күтімі бойынша табысы жоғалған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік төлем мөлшері орташа айлық кірісті табысты ауыстыру мөлшерлемесіне көбейту арқылы анықталады.

Әлеуметтiк жарналарды есептеу объектiсi ретiнде есептелген табыстың орташа айлық сомасы әлеуметтiк жарналар соңғы жиырма төрт айға (әлеуметтiк аударымдардағы үзiлiстердiң бар-жоғына қарамастан) бөлiнген айдың алдындағы осы кезеңде бөлiнген кезде айқындалады. Әлеуметтік жәрдемақы алу құқығы жиырма төрт. Табысты өтеу коэффициенті – 0,4.

Әлеуметтiк төлемдер сомасын есептеу кезiнде, әлеуметтiк аударымдар әлеуметтiк аударымдар жасалатын айдың алдындағы соңғы жиырма төрт ай iшiнде әлеуметтiк аударымдар жасалынатын табыс сомасы жиырма төртке дейiн бөлiнедi.

Балаға күтім жасайтын әлеуметтік жәрдемақының мөлшері бір жылға дейін (BD1) демалыстың алдындағы екі жылдағы табысқа байланысты және формула бойынша анықталады:

Vdo1 = Dh2g / 24 * 0.4 – 10%, мұнда

DKh2g – Жарғының алдындағы екі жылдағы жалпы табыс;

24 – күнтізбелік айлардың саны;

0,4 – 5-тармақта белгіленген; 23.02.2003 жылғы № 405-II коэффициентінің Қазақстан Республикасының Заңы 23-2;

10% – зейнетақы қорына міндетті жарналар сомасы.

Төлемдер саны балалардың санына байланысты ма?

Баланың туылуына арналған жәрдемақы жұмысқа тартылмаған барлық әйелдерге қатысты. Бұл әлеуметтік төлем мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады. Балаға қолдау көрсету мөлшері бекітілді. Оның мөлшері тек осы отбасында дүниеге келгеніне байланысты. Өлшемді анықтаған кезде, орнатылған мән MCI (ең төменгі есептік мән) көбейтіледі. Егер отбасында бірінші немесе үшінші нәресте пайда болса, онда белгіленген мән 38, ал төртінші немесе кейінгі нәресте 63 жаста болса. 2019 жылы ол 2 525 теңгені құрайды.

Бұл дегеніміз, 2019 жылы тұңғыш немесе екінші / үшінші балаға дүниеге келген аналарға бір рет 38 * 2525 = 95 955 теңге төленеді. Егер бұл отбасының төртінші немесе келесі баласы болса, онда төлем 63 * 2525 = 159 075 теңге болады.

Жұмыс істемейтін аналарға қандай төлемдер қарастырылған?

Жұмыссыз адамдар үшін бала күтімі бойынша жәрдемақы ата-аналар баласының шотына байланысты болатын белгіленген мөлшерде белгіленеді.

Отбасындағы балаға байланысты төлемдердің мөлшері:

1 – 5.76 ЕРТ;

2 – 6.81 АЕК;

3 – 7,85 MCI;

4-ші және келесі-8,9 MCI.

Әкелерге төлемдер төлеу мүмкін бе?

«Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 23-2-бабының 1-тармағына сәйкес төлем әлеуметтік аударымдар жасалатын міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға жүктеледі және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан әлеуметтік төлемдерді алуға құқығы бар.

Заңның 6-бабына сәйкес, мемлекет азаматтарға міндетті әлеуметтік сақтандыру түрлері бойынша әлеуметтік қауіп-қатер туындаған жағдайда әлеуметтік жәрдемақы алуға құқық береді. Сонымен қатар, төлемді төлеу мақсатында әлеуметтік тәуекел – ол бір жасқа толғанға дейін бала күтіміне байланысты табыстың жоғалуына әкеп соқтыратын оқиғаның пайда болуы, оның нәтижесінде міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы төлемді алу құқығына ие болады.

Басқаша айтқанда, екеуі де әкесі мен анасы әлеуметтік жеңілдіктер алады.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде әлеуметтік жәрдемақы тағайындау құқығы бір жасқа толғанға дейін бала күтіміне байланысты табыс таппай қалған адамдарға беріледі.

Егер олар үш айға жойылмаса, әлеуметтік төлемдер бойынша картаға салынған ақшаға не болмақ? Карточка бұғатталан ба?

Денсаулық сақтау министрлігі бекіткен ережелер негізінде, егер бенефициардың банктік шотында үш немесе одан да көп айлар бойынша шығыс операциялары болмаса, олар тоқтатыла алады. Ай сайынғы ақшаны алу ұсынылады. Сіздің ақпараттарыңыз үшін артықшылықты төлеуге арналмаған басқа шоттардағы ақша жинауға болады.

Көп балалы аналарға және жалғызбасты аналарға қандай әлеуметтік жеңілдіктер беріледі?

1-тармаққа сәйкес. Бала асырап алған, асырап алған, асырап алған (асырап алған) отбасының 4 заңы «Алтын алқа», «Күміс алқа» марапатталған немесе бұрын алынған көптеген балалардың аналарына тағайындалған және төленетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар «Ана героині» атағы, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» орденімен марапатталды. Артықшылықтары 6.40 АЕК мөлшерінде белгіленеді.

Қолданыстағы заңнамада республикалық бюджеттен «жалғызбасты» санатындағы әлеуметтік төлемдер қарастырылмаған.