Қайта жазылған генетикалық код бактерияларға вирустық шабуылдарды тойтаруға мүмкіндік береді - ғалымдар
|
Ғалымдар ДНҚ-ны зерттеу саласын зерделей келе қайта жазылған генетикалық кодтың бактерияларға вирустардың шабуылынан организмді тиімді тойтаруға мүмкіндік беретінін анықтап білді. Бұл жайында islam.kz порталы аталмыш зерттеу атериалы жарияланған Science мерзімді басылымына сілтеме жасай отырып мәлім етеді. Бұл тараптағы зерттеу нәтижесі өз кезегінде генетикалық тұрғыдан түрлендірілген организмдерден ықтимал қауіпті гендердің ағып кетуіне жол бермеуі мүмкін. Дәлірегі, бактериялардың генетикалық кодын ішінара қайта жазу арқылы зерттеушілердің екі тобы репликациялау үшін микробтардың генетикалық тетігін зақымдайтын вирустардың енуіне тосқауыл қоя алатынын анықтады. Бұл дәрі өндіретін бактерияларды вирустық шабуылдардан қорғай алады және генетикалық түрлендірілген организмдерден ықтимал қауіпті гендердің "ағып" кетуіне жол бермейді. Манитоба университетінің синтетикалық биологы Нед Будиса екі жұмыстың да үлкен технологиялық болашағы бар, деп мәлімдеді. Барлық дерлік тіршілік иелері бір генетикалық кодқа тәуелді. Кодондар деп аталатын үш ДНҚ нуклеотидтерінің әртүрлі тізбегі жасушаға қандай амин қышқылын ақуызға орнату керектігін айтады. Трансферттік РНҚ немесе тРНҚ деп аталатындар кодондарды «оқып», олардың нұсқауларына сәйкес әрекет етеді. ТРНҚ-ның әрбір түрі белгілі бір амин қышқылын алып жүреді, ол дұрыс кодонды таныған кезде ғана өсіп келе жатқан ақуыз тізбегіне қосады. Жасушалар, сонымен қатар, ақуызды жасауды қашан тоқтату керектігін айтатын тоқтату кодондарының үш түрін алып жүреді. Организмдер осы генетикалық бағдарламалау тілін ортақ пайдаланады, олар басқа организмдердің гендерін алу арқылы жаңа қабілеттерге ие бола алады. Бұл ортақ тіл ғалымдарға адам генін бактерияға енгізуге мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде жасушаларға инсулин секілді дәріні өндіруіне алып келмек. Алайда, әмбебап генетикалық код жасушаларды вирустар мен плазмидалар, бактериялардың ішінде репликацияланатын және олардың арасында гендерді тасымалдай алатын ДНҚ бөліктері сияқты зиянкестерге осал етеді. Талай жыл бойы зерттеушілер бұл трафикті бұғаттауға тырысып келеді. 2013 жылы Гарвард медициналық мектебінің синтетикалық биологы Жордж Шерш пен оның әріптестері ішек таяқшасы (Escherichia coli) бактериясын оның тоқтау кодондарының бірін басқа нұсқамен алмастыру арқылы генетикалық түрде өзгертті. Ғалымдар бактерияның тРНҚ-сын өзгертті, осылайша ол бастапқы тоқтау кодонын оқығанда, мысалы, инвазияланған вирустың геномында - ол вирустық ақуызды зақымдайтын дұрыс емес амин қышқылын орнатады. Өзгертілген микроб өзінің ақуыздарын қауіпсіз синтездей алды, алайда, вирустар мен плазмидалардың бірнеше түріне төзімді болды.