Бүгінде адамзат пластик қоқыстан аяқ алып жүре алмайтын жағдайға жеткен. Қоршаған ортаның ең негізгі ластаушыларының бірі – пластикалық өнімдермен тиімді күресу үшін ғалымдар жатпай-тұрмай ізденіп, бұл салады біршама жетістіктерге қол жеткізіп келеді. Бұл жайында islam.kz порталы аталмыш зерттеу материалы жарияланған  Nature Communications мерзімді басылымына сілтеме жасай отырып мәлім етеді. Десе де қолда бар немесе қолданыстағы пластикті өңдей әдіс-тәсілі бұл проблеманы толыққанды еңсере алмай келеді. Адамзат жылына шамамен 400 тонна пластик бұйымдарын өндіреді. Оны өндіруге, пайдалануға қатысты түрлі шектеу шаралары қолға алынса да ойдағыдай нәтиже берген емес. Пластик қоқыстың үштен бірі - полиэтилен (табиғи ортаға ыдырап жоғалуына табаны күректей 15 жыл кетеді). Ғалымдар полиэтилен пакетін бірнеше сағатта қорытатын жануарды тапты. Ол – пәруана көбелек. Қазақ халқы арасында «жынды көбелек»немесе "күйекөбелек" атанған оның ғылыми атауы - Galleria mellonella (немесе балауыз құрты). Бұл жаңалық кездейсоқ, кенеттен ашылған. Дәлірегі, зерттеушілердің бірі, омарташы ұяда өскен зиянкестерді полиэтилен пакетке жинаған екен, алайда, бірнеше сағаттан кейін ол қапшықтың босап қалғанын аңғарған – зиянкестер салынған полиэтилен пакет әр жерінен тесіліп қалған.  Оны зертханада тексергеннен кейін ғалымдар құрттардың полиэтиленді кемірмей, еріткенін немесе балқытқанын түсінді: тесіктердің шеттері оларды біреу қышқылмен өңдегендей тотыққан. Балауыз көбелек құрттарының сілекейінің құрамын талдағаннан кейін зерттеушілер олардағы екі ерекше ферментті анықтады, олар бөлме температурасында бірнеше сағат ішінде полиэтилен молекулаларын ұсақ фрагменттерге бөлген. Сонымен қатар, полиэтилен жойылып қана қоймай, сондай-ақ, тотыққан - бұл оның ыдырауының бірінші кезеңі, нәтижесінде алынған фрагменттердің микропластиктерге айналуына жол бермейді. Ал көбелектердің басқа бір түрі - ailanthus жібек құрты (Samia cynthia) құртының сілекейі полиэтиленге бұлай әсер етпеді. Бөлме температурасында полиэтиленді тез ыдырататын ферменттер алғаш рет табылып отыр. Енді ғалымдар сілекей ферменттерінің қалай жұмыс істейтінін зерттеп, олардың пластикалық ластанумен күресудегі тиімділігінің алғашқы сынақтарын жүргізуі керек. Бәлкім, болашақта мұндай ферменттердің сулы ерітінділері қалдықтарды қайта өңдеу зауыттарында немесе қалалық үйінділерде қолданылады, бұл тау-төбе полиэтилен бұйымдарын азайтып, әлемнің еркін тыныс алуына мүмкіндік береді.

Ұқсас материалдар:

"Балауыз құртының сілекей ферменттері пластикті бірнеше сағат ішінде ыдыратады" (https://islam.kz/kk/news/gylym/balauyz-qurtynyn-silekei-fermentteri-plastikti-birneshe-sagat-ishinde-ydyratady-16852/#gsc.tab=0);

"Жауын құрты адамзатты құтқарады" (https://islam.kz/kk/news/gylym/jauyn-qurty-adamzatty-qutqarady-16851/#gsc.tab=0);

«Адамзатты пластиктен «құтқаратын» бактерия ойлап табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/adamzatty-plastikten-qutqaratyn-bakteriya-oilap-tabyldy-12320/#gsc.tab=0);

«Улы пластикпен қоректенетін бактерия табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/uly-plastikpen-qorektenetin-bakteriya-tabyldy-13404/#gsc.tab=0);

«Пластикті залалсыздандырудың тағы бір тәсілі табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/plastikti-zalalsyzdandyrudyn-tagy-bir-tasili-tabyldy-15793/#gsc.tab=0);

"Пластикті бір тәулікте жоқ қылатын фермент табылды" (https://islam.kz/kk/news/gylym/plastikti-bir-taulikte-joq-qylatyn-ferment-tabyldy-16776/#gsc.tab=0);

«Суда іріп, ыдырап жоғалатын пластиктер» (https://islam.kz/kk/news/arturli/suda-irip-ydyrap-jogalatyn-plastikter-15771/#gsc.tab=0);

"Әлемегі пластик қоқыстың тек он пайызы ғана өңделетін болып шықты" (https://islam.kz/kk/news/alem/alemegi-plastik-qoqystyn-tek-on-paiyzy-gana-ondeletin-bolyp-shyqty-16449/#gsc.tab=0);

«Бір жолғы емес, бірнеше рет пайдалануға болатын пластик шөлмектен қауіпті қосындылар табылды: олардың 70%-ы беймәлім қосындылар» (https://islam.kz/kk/news/arturli/bir-jolgy-emes-birneshe-ret-paidalanuga-bolatyn-plastik-sholmekten-qauipti-qosyndylar-tabyldy-olardyn-70-y-beimalim-qosyndylar-16415/#gsc.tab=0);

"Қайта өңделген пластик алғашқы өңдеуден өткен полиэтилентерефталаттан да қауіпті болып шықты" (https://islam.kz/kk/news/arturli/qaita-ondelgen-plastik-algashqy-ondeuden-otken-polietilentereftalattan-da-qauipti-bolyp-shyqty-16539/#gsc.tab=0);

«Пластик пакет қағаз пакетке қарағанда экологияға зияны аз болып шықты»  (https://islam.kz/kk/news/arturli/plastik-paket-qagaz-paketke-qaraganda-ekologiyaga-ziyany-az-bolyp-shyqty-15723/#gsc.tab=0);

"Пластикті алмастыратын, су өткізбейтін қағаз жасалды" (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/plastikti-almastyratyn-su-otkizbeitin-qagaz-jasaldy-16777/#gsc.tab=0);

 «Пластик пакеттен экологиялық дизелді отын алынды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/plastik-paketten-ekologiyalyq-dizeldi-otyn-alyndy-16118/#gsc.tab=0);

«Микропластик адам жасушасының жауына айналуы мүмкін» (https://www.islam.kz/kk/news/gylym/mikroplastik-adam-jasushasynyn-jauyna-ainaluy-mumkin-17393/#gsc.tab=0);

«Адам өкпесінен алғаш рет микропластик табылды" (https://islam.kz/kk/news/arturli/adam-okpesinen-algash-ret-mikroplastik-tabyldy-16855/#gsc.tab=0);

«Адам қанынан алғаш рет микропластик табылды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/adam-qanynan-algash-ret-mikroplastik-tabyldy-16554/#gsc.tab=0);

«Микропластик миға да енуі мүмкін – зерттеу» (https://islam.kz/kk/news/arturli/mikroplastik-miga-da-enui-mumkin-zertteu-16096/#gsc.tab=0);

"Адам аптасына орта есеппен 5 грамм пластик жейді – зерттеу" (https://islam.kz/kk/news/arturli/adam-aptasyna-orta-eseppen-5-gramm-plastik-jeidi-zertteu-16854/#gsc.tab=0);

«Біз тұтынып жүрген азық-түлікке микропластиктің қалай енетінін білгіңіз келе ме» (https://islam.kz/kk/news/gylym/biz-tutynyp-jurgen-azyq-tulikke-mikroplastiktin-qalai-enetinin-bilginiz-kele-me-13863/#gsc.tab=0);

«Микропластиктен аса қауіпті бактерия табылып жатыр" (https://islam.kz/kk/news/gylym/mikroplastikten-asa-qauipti-bakteriya-tabylyp-jatyr-15524/#gsc.tab=0);

«Микропластик супер бактерияларға қалай көмектеседі?» (https://islam.kz/kk/news/gylym/mikroplastik-super-bakteriyalarga-qalai-komektesedi-15210/#gsc.tab=0);

«Микропластик бактерияның төзімділігін 30 есе арттырады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/mikroplastik-bakteriyanyn-tozimdiligin-30-ese-arttyrady-15015/#gsc.tab=0);

«Өсімдік көмегімен судағы микропластикті жоюдың әдісі табылды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/osimdik-komegimen-sudagy-mikroplastikti-joyudyn-adisi-tabyldy-16567/#gsc.tab=0);

«Әлемді микропластиктен ағаштың бір түрімен тазартуға болады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/alemdi-mikroplastikten-agashtyn-bir-turimen-tazartuga-bolady-16454/#gsc.tab=0);

"Микропластиктің далаға қарағанда үйде шоғырлану деңгейі жоғары болып шықты" (https://islam.kz/kk/news/arturli/mikroplastiktin-dalaga-qaraganda-uide-shogyrlanu-dengeii-jogary-bolyp-shyqty-15375/#gsc.tab=0);

«Микропластик адам организімінен де табылды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/mikroplastik-adam-organiziminen-de-tabyldy-14000/#gsc.tab=0);

«Топырақта тіршілік ететін организмдерге микропластиктің әсері» (https://islam.kz/kk/news/gylym/topyraqta-tirshilik-etetin-organizmderge-mikroplastiktin-aseri-14080/#gsc.tab=0);

«Қоршаған ортада ұзағырақ жатып қалған микропластиктің қандай қауіп төндіретіні айтылды» (https://islam.kz/kk/news/arturli/qorshagan-ortada-uzagyraq-jatyp-qalgan-mikroplastiktin-qandai-qauip-tondiretini-aityldy-14521/#gsc.tab=0);

"Микропластикке арналған сүзгі жасалды" (https://islam.kz/kk/news/arturli/mikroplastikke-arnalgan-suzgi-jasaldy-16775/#gsc.tab=0);

«Өсімдіктер де пластикпен «қоректенетін» болып шықты» (http://islam.kz/kk/news/arturli/osimdikter-de-plastikpen-qorektenetin-bolyp-shyqty-13766/#gsc.tab=0); 

"Организиміне микропластик енген жәндіктің эволюциялық өзгеріске ұшырайтыны анықталды" (https://islam.kz/kk/news/gylym/organizimine-mikroplastik-engen-jandiktin-evolyutsiyalyq-ozgeriske-ushyraityny-anyqtaldy-16853/#gsc.tab=0)