Кел, байлар, балаңды оқыт, ғылым ізде,
Қазақты бастайтұғын қару сізде.
Партияға шашқанша, осыған сал,
Қолыңда қорегің бар кезіңізде.

Білгіштер, біліміңді өнерге сал,
Жарты өмір жалғыз күндік болмайды жал.
Тіленіп, тілің безеп қу атанбай,
Ғылым білсең, табасың қадір мен мал.

Есті жи, ел шаңына ер, мұны тастап,
Қайғы жоқ басқа жатсаң ғылым жастап.
Сен – батыр, мынау – білгіш, анау – есті,
Апардың қазақ көшін қайда бастап?

Көрмедім көш бастаған қазақ ұлын,
Кеңірдек, өңеш кетіп, қалды жұлын.
Бәрің есті, батырсың, айлалысың,
Қазақтың түзеттің бе жалғыз қылын?

Жарлылар, жалаңдама, сендер де ойлан,
Кер кедей, кежірлікті шығар бойдан.
Бойың жалдап қор болма, ойың жалда,
Түк өнбес алты ай жүріп алған қойдан.

Онан да өнер үйрен тек жүрсең де,
Ақы алмай, тамақ қана жеп жүрсең де.
Өнер білсең – он күнде жүзді аласың,
Басында пайда алмай-ақ көп жүрсең де.

Жастарым, құмар болма көрінгенге,
Жас күнде бойды үйретпе ерінгенге.
Аз ойна да, көп ойла, осынымды ұқ,
Өкінбе жастық бойдан серілгенде.

Ғылым тап жас күніңде буын қатпай,
Басында байқамассың дәмін татпай.
Менің көрген жайымды сендер білсең,
Ғылым үшін жүрер ең тыным таппай.

Адамнан адам озар немен артып,
Бұл сөзді ақылға сал, кірге тартып.
Залымдықпен ел алса, сол оза ма,
Маңайының бәрін де оттай шарпып?

Біреу жүр алдап алып қайта малын,
Жалындай тысқа жаққан күнде шалқып.
Көпке пайда тигізіп біреу жүрсе,
Ғылым іздеп жап-жатық майдай балқып.

Осылардың қайсысын ұнатасың,
Ақылға әрбіреуін сынатасың.
«Көпке пайда тигізген жақсы» десең,
Оны неге іздемей тек жатасың?

Егерде ел алғанға қуанасың,
Немесе алдау қылып жұбанасың.
Бұл екеуін көңілің жақсы көрсе,
Бәрібір, сен де сондай дуанасың.

***

Сен ғылымға болсаң ынтық,
Бұл сөзімді әбден ұқ.
Білгеніңнің жақсысын қыл,
Білмегеніңді біле бер.

Білген ердің бол шәкірті,
Білмегенді қыл шәкірт.
Үйренуге қылма намыс,
Үйретуге болма кер.

Өнеріңді құр шірітпе,
Орнына анық жұмсамай.
Өкініші кетпес оның,
Өз ойыңда босқа өлер.

Қай ғылымды білсеңіз де,
Қазір оны елге жай.
Құр ішіңде кеткенінше,
Пайдалансын өзгелер.

Шын наданға білгеніңді
Ұқтырам деп ойлама.
Қанша бидай шашсаң-дағы,
Болмас егін тасты жер.

Тотыға тіл үйретілсе,
Cөзi –адам, өзi –құс.
Сол сықылды ол наданды
Ермек үшін сөйлетер.

Қара тасты қанға малсаң,
О да маржан бола ма?
Тесік ыдыс су құйылса,
Өзі қалар, су кетер.

Шын залымға берме ғылым,
Ол алар да оқ қылар.
Қаруым дер, кісі атып жер,
Ол ғылымды айла етер.

Қарғысына сен қаларсың,
Елді алдап ол алар.
Ақылы жоқ, малы көптің
Бip талайын еңіретер.

Дүниені түзетуші,
һәм бұзушы –бір ғылым.
Әрі залым, әрі ғалым,
Ел түбіне сол жетер.

Шын надандар білмесе егер
Естілердің кәдірін,
Оған ұрсып, сөкпеңіздер,
Шын ғұзырлы пенде сол.

Неге десең, білсе надан,
Өзі надан бола ма.
Оқымаған бір балаға
Хат оқытсаң, жөн бе сол?

Әр адамның өз жұмысы,
Қылған ісі әр бөлек.
Ол наданның жұмысы жоқ
Ғылымыңызбен еш заман.

Білмегенді үйреніп,
Білгенді қылса, есті сол.
Білмегенін білмеген,
Білгенді қылмай –сол жаман.

Сізге келсе кей надан
Үйренемін деп ғылым.
Үйретудің ақысы деп,
Бір тиынды алма одан.

Неге десең, сен білесің,
Алғаныңның не екенін.
Ол біле ме бергеніңнің,
Пайда екенін, иә зиян.

Шикі надан, ақылы жоқ
Жас баламен бір есеп.
Біле тұра алдап алмақ,
Естілердің жолы емес.

Ғылым үйретпек, ақы алмақ
Сауда есепті болса да,
Балалармен сауда қылмақ
Шариғатқа жөн емес.

Сізге надан қанша малын
Берсе, босқа алмаңыз.
Неге десең, ол өзіңдей
Ақылы бар кісі емес.

Пайда қылмай бір адамға,
Пайда қылма сен де онан.
Неге десең, «босқа аламын» –
Ол білімнің ісі емес.

Сен біреудің ғайыбын ашпа,
Түн сықылды перде тарт.
Күн сықылды аша берме
Жер жүзінің әр сырын.

Кісі бағын деме бағым,
Өз денеңді нұрлы қыл.
Ай сықылды болма жарық,
Қарыз алып күн нұрын.

Күн сықылды көпке білдір,
Шықты ма күн, батты ма?
Ай сықылды айтып ұқтыр
Қанша ғұмыр өткенін.

Түн сықылды тым түнеріп,
Көзді тартып байлама.
Күндізі бол, байқасын жұрт
Келгені мен кеткенін.

Сусағанның сусыны бол,
Су сықылды сұп-суық.
Бірақ ондай болма салқын,
Ел көңілін қалдырып.

От сықылды жылы болсын
Жүзіңіз бен сөзіңіз.
Бірақ ондай мархаматсыз
Болма өртеп, жандырып.

Жел сықылды желпі жұрттың
Шаршағанын, талғанын.
Жықпа үйін, болма құйын,
Қылма жаман аманын.

Жер сықылды пайдалы бол,
Пайдалансын ел сенен.
Тасты жердей болма қатты,
Тілме жұрттың табанын.

Сен бұлттай бол көлеңке,
Мезгілімен бер жауын.
Сел ағызба, жай түсірме,
Бұзба елдің шаруасын.

Дариядай дап-дайын бол,
Пароходпен жүзсе де.
Болма толқын, ашпа құлқын
Жұтамын деп баршасын!