Берке – дүниені дүр сілкінткен Шыңғыс ханның немересі. Алтын Орданың әміршісі. Бейбарыс Қыпшақ даласынан құл болып кетіп, бүкіл араб жазирасын (Мы­сыр, Йемен, Хижаз (бүгінгі Сауд Арабиясы және Сирияны биледі) уысында ұстады. 

1240 жылдардан бастап қып­шақ­тар Алтын Орда мемлекетіне бағынды. Шыңғыс ханға қарсы шай­қаста жеңіліс тапқан қыпшақтар тұтқынға түсті, олардың ұрпақтары құлдық қамытын киді. Құлдыққа сатылып, сонау араб жерінен бір-ақ шықты. Еділдің бойынан кеткен сол құлдар – кейінгі сұлтандар Мәмлүк сұлтандығының іргетасын қалады (араб даласын билеген бабаларымыз туралы өткен сандарда арнайы тоқ­талғанбыз). Алайда ол сұлтандар туған топырағын ұмытқан жоқ. Бейбарыс сұлтан Ніл жағасында Мәмлүк сұл­тан­дығын құрғаннан кейін өзінің қан­дастары – қыпшақтармен дос­­­тық байланыс құруға асықты. Сөйтіп, Еділ бойын жайлаған Алтын Орда мемлекетінің билеушісі Берке ханға достық ілтипаты ретінде түрлі сыйлықтар жолдап, әскери одақ құруға ұсыныс жасады. Бұл әскери одақ Иранның елханы Құлағуға қарсы бағытталды. Негізінде, Берке мен Құлағу Шыңғыс ханнан тараған немере ағайындар еді. Алайда Берке ислам дінін қабылдағаннан кейін, Құлағудың мұсылман қалаларын қиратып, жазықсыз мұсылмандарды қан қақсатқанын қаламады. 

Құлағу Бейбарыстың да жауы болатын. Бей­барыс әмір кезінде-ақ, Аин-Жәлут шайқасында Құлағуға қарсы соғысты. Ол кезде моңғолдардың қолын Кетбұға ноян басқарды. Кетбұғаның қолы Бағдат, Халеб, Дамашық қалаларын алып, Мы­сыр­ға қауіп төндірді. Алайда Бейбарыс әмір бастаған мәмлүктерге қарсы табандылық таныта алмай, соңында Кетбұға қан құшты. Мысыр сұлтандығы мен Ал­тын­ Орда мемлекеті арасындағы дип­ломатиялық байланыс, міне осы Құлағуға қарсы қол біріктіруден басталды. 
Бейбарыс Құлағудың шабуылын Беркемен одақтасу арқылы қай­тар­ғы­сы келді. Ибд Абд әз-Захирдің жа­­зуынша, Бейбарыс Беркенің ис­­лам дінін қабылдағанын алға тар­­тып, мұсылманшылықты жаю үшін өзге діндегі туысы Құлағуға қарсы шайқасу қажеттігін айтты. Хатының соңында «Ислам тек ант беруден тұрмайды, дін үшін соғыс – оның басты тірегі» деп түй­ін­деді. Бейбарыстың Алтын Ор­­дамен байланысының екінші се­бебі, әрине Отанына деген сағыныштан туын­дады. 

Екі ел арасындағы байланысты басында көпестер жүргізді. Бейбарыс сұлтан Берке ханға жолдаған ең ал­ғашқы хатын 1261 жылы осы кө­п­ес­тер арқылы жолдады. Көпе­с­тер­мен бірге Бейбарыстың ордасына дип­ломатиялық байланыс құруға ұм­тылған ордалықтар отряды келді. Мәм­лүктер оларды құшақ жая қарсы алды. Осыдан кейін Бейбарыс Ал­тын Ордаға әмір Сейфедден Құ­шар­бек пен заңгер Маджид ад-Дин бас­таған ресми елшілерін жіберді. Оларға алтынордалық екі сардар се­рік болып қосылды. Елшілеріне ұстатқан екінші хатында да Бейбарыс Беркені дін үшін бірлесіп шайқасуға үгіттеді. 

Елшілер 1261 жылдың қара­ша­сында Нілден Еділге бағыт тү­зе­ді. Олар Византияға жеткенде ал­да­рынан Беркенің Мысырға бағыт ал­ған елшілері шықты (екі жақтың ел­шілері де өз бағыттары бойынша жүре берді).
Беркенің мәмлүк елшілерін қа­лай күтіп алғанын әл-Муфаддал жақсы баяндайды. Оның жазуынша, елшілер сарай әдебін сақтай отырып, иіліп тағзым қылып, Берке ханға Бейбарыс сұлтанның хатын табыстады. Сосын хан елшілерді өзінің оң қапталына отырғызып, бас қадиге хаттың мәтінін түрікшеге аудартқан, оны бас уәзір дауыстап оқып берді. Соңыра елшілерге арнап дастарқан жайылып, қымыз, ет және балық ұсынды. Беркенің жұбайы Жидек хатун хан шатырының жа­ны­­нан елшілерге арнап жеке ша­тыр тіккізді. Бұл елшілер Еділдің жа­ғалауында бір айдай тұрақтады. Қай­тарында оларға алтын бұйымдар ұсы­нып, үстеріне зерлі шапан жап­­ты. Мысыр сұлтанына дала сәй­­гүліктерін, қыран құстарын, қа­ру-жарақтардың түр-түрін сый­ға тартты. Берке хан Бейбарыс сұл­тан­­ға арнап жауап хатын жазып, Арбұғы, Өртемір және Ұнамас деген елшілерін қосып жіберді.

Бейбарыс сұлтан да Беркенің елшілерін сән-салтанатпен қабыл­да­ды. Ол Беркенің алдыңғы жі­бер­ген екі елшісі – әмір Жалал ад­-Дин ибн әл-Кади мен шейх Нұр­ ад-Дин Әлиге қоса, кейінгі Ал­тын Ордаға аттанған елшілеріне қо­сып жіберілген үш елші – Арбұға, Өр­темір және Ұнамастың бесеуін бір­ге қабылдады. Берке елшiлеріне берген хатында Бейбарыстың Құ­ла­ғ­уға қарсы қол біріктіру туралы ұсы­нысын қолдайтынын жазды. Бұ­ған сұлтанның көңілі жайланып қал­ды. Ол алтынордалық елшілерге сый-құрметтің бәрін жасады. Елшілер Мекке, Мәдина қалаларында құл­­шылықтарын өтеді. Ибн Абд аз­-Захирдің жазуынша, Бейбарыс ор­далық елшілерді қайтар жолға қамдай отырып, Беркеге деген құр­мет­і ретінде венециандық ма­­талар, левкандтық кілемдер, фран­ктердің дулығалары, бағалы киім-кешектер, ыдыстар мен шы­рағ­дандар, қару-жарақтар мен сыр­ты қызыл атласпен қапталған тері қорапшаға салынған Құран кітабын сыйға тартты (Әмин әл­-Холи бұл Хазіреті Османның өз қолымен көшірілген Құраны деген). Со­нымен қатар піл сүйегі мен қа­ра ағаштан жасалған, күміспен көм­керілген тұғыр сыйлады. Оған қоса Алтын Ордада кездеспейтін жануарларды, атап айтқанда піл, маймыл, керік, зебра, тұтықұстарды жіберген. Оларды күтіп-баптау үшін қызметшілер қосты. Бейбарыс Беркеге деген құрметін осылайша білдіргісі келді. 
Осыдан бастап екі ел арасын­да­ғы дипломатиялық және сауда байланысы едәуір қарыштады. Бейбарыс пен Берке Ніл мен Еділдің арасына алтын көпір тұрғызды. Алтын Ордадан араб даласына қып­­шақ тұлпарлары жеткізілді.

Ор­­даның қару-жарақтары мәм­лүк­­тердің қолынан табылды. Мы­сырлықтар үстеріне қыпшақ шек­пенін, бастарына тақия киетін болды. Елде шығыс маталары кө­бі­рек көрініс тапты.

Қыпшақтар алыстағы Мы­сыр­ды көрді. 1300 жылы Мысырдағы қыпшақтардың саны миллионға жетті. Олардың көбі Құлағудан қы­сым көріп, Бейбарыстың елін па­на­лаған қыпшақтар болатын. Каирда қып­шақ аудандары бой көтерді. Британ шығыстанушысы Стенли Лэн-Пуль 1901 жылы Лондоннан шыққан Мысыр тарихына арналған History of Egypt in the Middle Ages кі­табында Нілдің жағасында киіз үй­лер тігіліп, қымыз ішілгенін жаз­ған. Мысырдың мемлекеттік тілі араб емес, қыпшақ тілі болды. Би­ліктен дәмеленген арабтардың өзі қыпшақ тілін үйренуге ұмтылды. Тіпті, Қалауын сұлтан араб тілін білмеді. 

Қыпшақтар арқылы араб да­ласына Йасы, яғни Жасақ заңы келді. Себебі, бұрын мұнда тек ша­риғат заңы ғана бар болатын. Бейбарыс осы жасақ пен шариғат заңдарын қатар ұстанды. Шариғатта әс­кери нормалар аз болғандықтан, жа­сақ заңын әскери қатынаста басшылыққа алды. 
Мысырға қыпшақтар ар­қы­лы­ ұлттық өрнектер барды. Атап айт­қанда, мешіттер мен ғимараттар қа­бырғасынан көшпелілердің қош­қар мүйіз оюы (бұл жайлы да өткен сан­дарда жазғанбыз) көрініс тапты.

Бейбарыспен одақтасу Берке үшін де пайдалы болды. Алтын Орда жұрты мұсылманданды. Беркенің ке­зінде ел түгелдей ислам дініне мо­йын бұрды. Жидек хатунның бұйрығы бойынша намаз оқитын мешіт-шатырлар тігілді. Дегенмен, бұл далада Беркеге дейін де исламды қабылдаған жұрттардың болғаны анық. Алайда Берке ислам дінін мем­­лекеттік дін ретінде жоғары кө­терді. Ислам стилі бойынша Са­рай қаласын салдырып, ол қалада көптеген мешіттер мен моншалар тұр­ғызды. 

Бейбарыс Беркенің қызына үй­ленді. Сөйтіп, Алтын Орда ханының күйеу баласы болып шыға келді. Бұл туралы зерттеуші В.Бартольд жазды. Осы некеден Бейбарыстың мұрагері Берке (екінші аты Сейіт) дүниеге келді. Тек Бейбарыс қана емес, осы кезде көптеген мәмлүктер мен ор­да­лықтар бір-бірімен құдаласып, қыз алысып, қыз берісті. Себебі, мәмлүктер мен ордалықтар бір ата­дан тараған қыпшақтар болатын. Сол секілді Қалауын сұлтанның ұлы Мұхаммед сұлтан Өзбек ханның жақын қарындасына үйленді. Осы­лай­ша, екі ел арасында тек саяси ғана емес, туыстық та байланыс орнады.

Бейбарыс пен Берке Құлағу қо­лын жеңгеннен кейін, Ніл мен Еділ арасы одан сайын жақындай түсті. Тіпті Бейбарыс Меккедегі және басқа да мешіттерде Берке хан үшін дұға жасатты. Құтба ке­зін­де де Бейбарыс сұлтаннан кейін Бер­ке­нің аты аталатын болды. Берке хан 1266 жылы дүниеден өтті. Өз кін­дігінен ұлы болмағандықтан, Алтын Орданың билігі Бату ханның немересі Мөңке Темірге ауысты. 1267 жылы Бейбарыс сұлтан Мөңке Темірге Берке ханның дүниеден өтуіне байланысты көңіл айту хатын жолдап, өзін таққа оты­руымен құттықтады.
Берке дүниеден өткеннен кейін де Мысыр мен Алтын Орда достығы ажыраған жоқ. Мөңке хан Беркенің жолын ұстанып, екі ел арасындағы байланысты нығайтты. Бұл туралы Ибн Касир: «Ол (Мөңке) Беркенің сара жолын жалғады, Аллаға мадақ болсын!» деп жазды. Мөңке екі рет­ Мысырға өз елшілігін жіберіп, Бейбарыс сұлтаннан Құлағудың ұлы Абақаға қарсы көмек қолын созуды сұраған. Ал Бейбарыстың елшілері Мөңкенің сарайына 1273 жылдың көктемінде келді. 

1277 жылы Бейбарыс сұлтан дү­ниеден өтті. Оның орнына Бей­ба­рыстың ұлы Берке сұлтан таққа отыр­ды. Берке сұлтан да Мөңкемен байланысты үзбеді. 1280 жылы ел­шілерін жіберді. Мөңкеге ғана емес, қолбасшы Ноғайға, ханның жақындарына сыйлықтар беріп жіберді. Алайда елшілер Алтын Ордаға жеткенде Мөңке бақилық болып, билік Төде-Мөңкеге көшті.
Бейбарыс ұлының Ноғайға сый­лық ұсынуы бекер емес. Себебі, Бей­барыс пен Берке қалаған екі ел арасындағы алтын көпірді ны­ғайт­қан осы Ноғай болатын. Жошы ханның тікелей ұрпағы болса да Ноғай хан тағына отыра алмады. Алай­да Алтын Орданың сыртқы жаулардан қорғап, мемлекеттің өсіп-өркендеуіне айтарлықтай үл­ес қосты. Деректерде Ноғайдың Бей­барыс сұлтанмен хат алмасып тұрғаны айтылады. Сол хаттарының бірінде Ноғай өзінің Берке ханның жолын ұстанып, ислам дінін қа­былдағанын жазған.

Төде-Мөңкенің кезінде Ноғай Ал­тын Орданың Мысыр­дағы тұ­рақ­ты елшісі болып тағайын­далып, Ніл жағасында бірер уақыт тұрақтаған. Бұл кезді Ибн әл-Фурат 1282 жыл деп көрсетеді. Осы­лай­ша, Ноғай екі ел арасындағы бай­ла­ныстың нығаюы үшін тер төккен мемлекеттік қайраткер болды. 
Беркеден кейін Мысырмен байланысын Мөңке Темір мен Төде-Мөңке қалай жалғаса одан кейінгі Ал­тын Орда билеушілері Тоқта мен Өз­бек хандар да солай жалғады. Бейбарыстан кейін билікке келген Қа­лауын және оның ұлы Мәлік сұлтандар Алтын Орда билеушілері болған Тоқта және оның немересі Өзбек хандармен елші алмасты. Өзбектің кезінде Алтын Орданың барлық мешіттерінде өзінің атынан кейін Мәлік сұлтанның атын атап, дұға қылу әдетке айналды. Ал Өз­бектің ұлы Жәнібектің кезінде Мы­­сыр сұлтандығымен байланыс ал­дыңғы хан-сұлтандардың кезін­де­гідей қарқынды болған жоқ. Жә­нібектің ұлы Бердібектің кезінде де Мы­сырмен байланыс үзілді. Себебі, Алтын Ордада, Мысырда іш­кі тақ таласынан туындаған төңкерістер көбейді. Сол тартыс салдарынан Бердібек хан қаза тапты. Тоқтамыс билікке келгеннен кейін ғана Мысырмен арадағы байланыс қайта гүлденді. Тоқтамыс хан Барқұқ сұлтанмен дипломатиялық одақ құрса, Мұхаммед хан (Тоқтамыстың ағасы) Барысбай сұлтанмен достық байланыста болды. Екі ел арасындағы елшілік 1438 жылы ғана толықтай үзілді. 177 жылға созылған екі ел арасындағы достықтың арқасында Ніл мен Еділ арасында 50-ге жуық елшілік байланыс болды.