"Ватусси" деп аталатын бұл бұқаны ерекшелеп тұрған не екенін өздеріңіз де көріп тұрған шығарсыздар. Жануардың бұл түрі өзінің алып, ұзын мүйізімен ерекшеленеді. Мүйізінің ұзындығы бір ұшынан келесі бір ұшына дейін 2,4 метрге дейін жетеді.
Ватусси деген атауды бұл жануарға Тутси (Руанда, Бурунди) тайпасы берген болатын. Ал, Нколе немесе Анколе тайпасы бұларды "Анколе" сиырлары деп атайды. Демек, арада "Анколе-ватусси" (ағылш. Watussi Bull) деген ортақ атау шығады.
Кейбір африкалық тайпалар бұл сиырларды қасиетті деп санайды. Сондықтан оны азық ретінде аз пайдаланады. Бірақ сүтін жалпы дүйім жұрт бірдей тұтынады. Тіпті сүтті көп тұтынатыны соншалық, бұзауларға жетпей қалатын кездер де болып тұрады.
Сонда бұл сиыр қай жерлерде мекендейді? деген заңды сұрақ тууы мүмкін. Бұл жануарлар Африка құрлығында, атап айтқанда Руанда, Кения, Уганда, Бурунди және т.б. елдерде үй жануарлары ретінде қолда өсіріледі. Бірақ, 1960 жылдары тамақты аз жейтіндіктен бе Америка, Украина елдері, сонымен қатар Қырымға да қоныс аударғанын ескерте кетейік.
Үлкен ватуссилардың салмағы 400 келіден 750 келіге дейін жетеді. Ал, жаңа туылған бұзаулары 14-23 келі болады.
Бұл сиырлардың ұзын мүйіздері термореттегіш қызметін де атқарады. Мүйізі қантамырлармен байланыс орнатады. Ыстық күндері ауа ағынының көмегімен салқындатылып отырады. Салқындатылған қан жүйеге қайта еніп, жануардың денесіндегі ыстықты басып отырады.
Ватусси сиырлары шөлге де, азыққа төзімді болып келеді. Яғни, көп шөлдемейді, тамақты да аз жейді.
Анколе-ватусси сиырлары қорғаныс мәселесінде аса ұқыпты десек болады. Әлді, күштілері бір шеңбер жасап, сол шеңбердің ортасына әлсіздерін орналастырады.
Жоғарыда бұл жануар түрлері өздерінің алып мүйіздерімен ерекшеленеді дедік қой. Дегенмен де арасында рекордтық көрсеткіш көрсететіндері де бар. Мысалға, Лач (Lurch) деп аталатын бұқаның мүйізінің диаметрі 92,25 см-ге жетеді, ал салмағы 50 кг-ды құрайды. Аталған жануар осы мүйізінің арқасында Гиннес рекордтар кітабына еніп те үлгерген.
Міне, әлгінде сөз қылған Лач деген бұқа осы.
Оңтүстік Суданды мекен ететін Динка тайпасының жерін ватусси сиырларының отаны ма деп қаласың. Бұл тайпаның негізгі шаруашылығы осы сиыр шаруашылығы. Айтпақшы, Динка тайпасының өзі 4 миллион адамнан тұрады.
Мына қызықты қараңыз. Егер де бір жігіт үйленгісі келсе, онда өзіне тиесілі бір үйір сиырының бәрін болашақ жарының ата-анасына қалың мал ретінде беру керек. Қалың мал қымбат болғандықтан, ер балалар кішкентай кезінен сиырды өісіріп, көбейтумен айналысады.
