2011 жылы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұялы телефонын пайдалану адам денсаулығына зиянсыз деген пәтуа айтқан еді. Қазір бұл ұйым жоғарыдағы айтқан сөзінен айнуға мәжбүр болып отыр. Өйткені, соңғы кезде қоғам өміріне дендеп енген «ақылды» телефондардың адам денсаулығына, соның ішінде балаларға зияны туралы педиатр-дәрігерлер дабыл қағуда.
ДДС ұйымының дерегіне сүйенсек, жылына 5 миллион бала телефонға телміріп, сезімі семіп, ақылы милығып қалудың салдарынан көз жұмады дейді. Аталмыш ұйымның дерегі бойынша қазір үлкендердің – 23, жеткіншектердің 80 пайызы өз өмірін смартфонсыз елестете алмайды.
Ата-ана баланың тыныштығы үшін қолына телефон ұстата салады. Телефонға тәуелділік есірткі сияқты түрлі психотроптық заттарға тәуелділіктен де қауіпті дейді психолог мамандар. Олардың топшылауынша смартфон баланың көз жанарын әлсіретеді, жүрек және мидың қалыпты қызметін бұзады. Яғни телефон зарары ересек адамдарға қарағанда балаларға 10 есе қауіпті. Себебі жас организмнің сыртқы әсерден қорғану қуат-қабаты әлсіз.
Хирург-офтальмолог Снежана Панченко, смартфонды көп пайдаланған жағдайда мидың сыртын қаптап тұрған сүйек қызметі бұзылады десе, аустриялық ғалымдар гаджеттердің кесірінен адамның басына үш сантиметр тағы бір қосымша сүйек өсіп шығатынын анықтаған.
Оның сыртында, телефон қолдану барысында бөлінетін электрлі магнитті сәуле жиілігі адамның жүйке жүйесіне салмақ түсіріп, әсіресе ми қызметінің бұзылуына әкеп соқтырады екен. Мұндай процестің орын алуын шведтік ғалым Леннарт Харделлдің (Lennart Hardell) бастамасымен жүргізілген зерттеу нәтижесі дәлелдеп отыр.
– Бұл үрдіс балалар үшін тым қауіпті, – дейді швед ғалымы: «Өйткені, өсіп келе жатқан сәби организмінде зат алмасу процесі үздіксіз жүргізілетіндіктен магниттік сәуленің кесірі мидың қызметін тоқыратып, дене қозғалысының шамадан тыс шектелуіне және көз жанарының әлсіреуіне әкелуі анық» депті.
Англияның Оксфорд университетінің ғалымдары 10 жылдан артық уақыт телефон қолданып жүрген 50 жастағы әйелдер арасында зерттеу жүргізген екен, телефон қолданбайтын қатарластарына қарағанда бұлардың есту қабілеті 2,5 есе төмендегені байқалған. Сонымен қатар магниттік сәуле аяғы ауыр әйел үшін аса зиянды екені айтылуда.
Туындап отырған келесі мәселе смартфонның салдарынан мектеп жасындағы балалар мен студенттердің оқу үлгерімі төмендеуде. Осыдан сақтау үшін Жапонияның Айчи (Aichi) провинциясының орталығы – Кария (Kariya) қаласында кешкі сағат 21.00-ден кейін оқушыларға смартфон пайдалануға тыйым салынса, АҚШ-тың Нью-Йорк мэрі көпшілік қалауымен мектеп ауласында смартфон қолдануға тыйым салу жайлы шешім қабылдады. Бұл үрдісті Вирджиния, Мэриленд сияқты елдегі үлкен қалалар да қолдап отыр.
Бір қызығы, айфонның атасы Стив Джобс өзінің отбасы мүшелеріне үй ішінде смартфон қолдануға тыйым салып, бос уақыттарын кітап оқуға жұмсайтын қатаң үрдіс қалыптастырса, дүниежүзілік технология магнаты Билл Гейтс ағылшынның «THE MIRROR» басылымына берген сұхбатында, балаларына 14 жасқа жеткенге дейін телефон ұстатпайтынын айтқан. Оның сыртында, телефон пайдалану уақытын шектен асырмауды қатаң қадағалайды екен.
«Флурри» зерттеу орталығы анықтаған мәліметке сенсек, әрбір америкалық күніне 5 сағатын телефон шұқылаумен өткізеді екен. Біздің де бұдан асып кетпесек, қалысатын түріміз байқалмайды.
Әйгілі британдық әлеуметтанушы Энтони Гидденс: «Біздің қоғам нашақорлар мен маскүнемдерден қашатын. Оларды ұнатпайтын. Болашақта смартфонның зияны бұл екеуінен де асып түсерін адамзат әлі сезіне алған жоқ», депті. Демек, болашақта адам баласы «Смартфонмен күресте» жеңе ме, жеңіле ме деген сұрақ тұр.
