Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті (ҚазҰАЗУ) Германияның Қоршаған ортаны қорғау Федералдық қорымен бірлесіп Қазақстан мен Қырғызстанның таулы аймақтарында эндемикалық алма ағаштары мен Сиверс сұрыптарының, ескі алма бақтарының биоәртүрлілігін сақтау жөніндегі ALMA жобасын іске асыруда. Жоба аясында ғалымдар жеміс дақылдарының ескі сұрыптарын қалпына келтіріп, жаңаларын өсіре бастады. Бұл туралы ElDala.kz Қазұазу баспасөз қызметіне сілтеме жасай отырып хабарлайды.

Бұл жұмыс фермерлер арасында оң жауап алғаны атап өтілді. Олардың барлығы бейімделгіштігі, дәмі мен қасиеттері бойынша шетелдік сұрыптардан асып түседі. Жоба сондай-ақ әйгілі қазақстандық "Апорт" алма ағашының брендін жандандыру үшін өте маңызды.

Көп ұзамай ХХ ғасырдың ортасында Қазақ жеміс-жидек және жүзім шаруашылығы ҒЗИ-де өсірілген Ренет Бурхардта және Ренет Ландсбергский (жазғы және қысқы лимон), Столовка, Пеструшка сияқты танымал сұрыптар сөрелерде қайта пайда болып, қазақстандықтарды қуантады. Ғалымдардың пікірінше, оларды көбейту үшін ҚазҰАЗУ-да жұмыс істейтін микроклоналды көбею зертханасын пайдалануға болады.

"Бұл жоба жалпыға бірдей танылған ғылыми нормалар мен стандарттарға сәйкес ең жақсы халықаралық тәжірибені мұқият зерделеу және талдау нәтижесінде құрылды. Ғалымдар Сиверс алма ағашының ерекше түрін сақтау мүмкіндіктерін егжей-тегжейлі зерттеп, оны практикалық қолдану бойынша шаралар кешенін ұсынды. Қолда бар жабайы жеміс ормандарын сақтау және адамның шаруашылық қызметі нәтижесінде жоғалған ормандарды қалпына келтіру, түрдің генетикалық тазалығын сақтау және генетикалық эрозияға қарсы күрес қажет", - деп атап өтті ҚазҰАЗУ ректоры Ақылбек Күрішбаев.

Жобаның маңызды элементі тек биоалуантүрлілік емес, сонымен қатар автохтонды, яғни жергілікті сұрыптарды сақтау болып табылады, олардың кейбіреулері осы уақытқа дейін сертификатталмаған. Қазақстанда өзіндік формасы мен дәмі бар "Грушевка Верненская" бір ғана автохтонды сұрыпы тіркелген.

ALMA жобасының үйлестірушісі, Дрезден техникалық университетінің профессоры, NETSCI GmbH бас директоры, доктор Маттиас Крамер Алматыға бірнеше рет келіп, жаңа сұрыптарды өсірумен және алманың алуан түрлілігін зерттеумен айналысты. Ол қазірдің өзінде өз отанында клон сұрыптарының кесінділері мен тұқымдарынан алма бағын өсірді. Оның айтуынша, биоалуантүрлілік саласындағы үш елдің бірлескен жұмысы АӨК-нің үлкен перспективаларына алып келеді.

"Біз бұл мәселені әртүрлі кездесулерде бірнеше рет талқыладық, тағы да еске салғым келеді: тек Қазақстан мен Қырғызстан аумағында керемет түрде сақталған Сиверс алма ағаштары, бұл ұлттық қазына! Егер қазақтар мен қырғыздар Сиверс алма ағашына ставка жасаса, олар қосымша экспорттық өнімді ғана емес, жаңа жұмыс орындарын да алады, ал сіздің алмаларыңыз бүкіл әлемге танымал болады", - деді Маттиас Крамер.

Қазақстандық ғалымдар қазірдің өзінде "Жетісу" сериялы екелерінің тобын өсірді, сонымен қатар қазақстандық бақтарда өзін жақсы көрсетті және қазіргі уақытта итальяндық жеміс өсірушілер сынақтан өткізуде.

ҚазҰАЗУ базасында "Биоәртүрлілік және экожүйелік қызметтер орнықты дамудың ажырамас құрамдас бөлігі ретінде" тақырыбында өткен конференция барысында экожүйелер мен биоәртүрлілікті қорғау жөніндегі Қазақстан-Германия институтының салтанатты ашылуы және ҚазҰАЗУ мен KaGEB арасындағы ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қою өтті.