Ғалымдар маймылдың ұрығын зертханада ұзақ уақыт өсіруге тура келді – ағзалардың қалай қалыптасып, жүйке жүйесінің қалай дамитынын бақылау үшін. Бұл жайында islam.kz порталы nature.com ақпарат көзіне сілтеме жасай отырып мәлім етеді. Қытай ғылым академиясының екі тәуелсіз зерттеушілер тобы маймыл эмбриондарының ұзақ мерзімді эктопиялық мәдениеті туралы хабарлады. 25 күндік моделдер ішкі ағзалар мен жүйке жүйесінің қалыптаса бастауын үш өлшемде байқауға мүмкіндік береді. Бұл кезеңдерде, яғни, осы аралықта жатырдың ішіндегі эмбрионның қалыпты дамуын зерттеу қиын. Эмбрионның эктопиялық дамуына қолдау көрсету өте қиын. Жасушалардың бөліну шегі болады, мәселен, елуге дейін бөлінген жасушалар ыдырайды (жойылады). Алдыңғы зерттеулерде ғалымдар маймылдардың бластоцисталарын - бөлінетін жасушалардың шарларын 20 күн бойы Петри табақшаларында өсірді. Осыдан кейін эмбриондар бүлініп, ғалымдар олардың дамуының неғұрлым күрделі кезеңдерін көре алмады. Таяудағы зерттеуде ғалымдар эмбриондардың құрсақтағы қалыпты жетілуіне ықпал ететін үш өлшемді кеңістікте арнайы қоректік ыдыстарды пайдаланды. Ғалымдардың екі тобы да синомолгус макакасының (Macaca fascicularis) ұрықтанған жұмыртқаларын пайдаланды, бұл бағыттағы тәжірибе қоректік ортамен және эмбриондардың өсуіне арналған ыдыстың құрамымен ерекшеленді. Ұрықтанғану процесінен кейін эмбриондарда жалпақ ұрық дискісі пайда болды, одан үш жасуша қабаты біртіндеп дамды: эндодерма, мезодерма және эктодерма. Сонымен қатар, жасанды эмбриондардың даму кезеңдері маймыл эмбриондарының табиғи өсуімен сәйкес келді. Зертханалық үлгіні пайдалана отырып, зерттеушілер болашақ жүйке жүйесінің негізі – эктодермадан жүйке пластинкасының қалыптасу процесін бақылаған. Даму процесінде ол қалыңдап, түтікке иіліп, болашақ ми мен жұлынның негізін қалады. Сонымен қатар, олар болашақта моторлы нейронға айналатын жасушаларды анықтай (белгілей) алды. Ғалымдардың екінші тобы эмбриондардың мезодерма жасушаларына назар аударды. Зерттеушілер олардың кейбіреулері жүрек бұлшықетінің жасушаларына, ал басқалары қан мен лимфа тамырларының шырышты қабатында орналасқан жасушаларға сараланатынын (дифференцияланатынын) анықтады. Сондай-ақ, зерттеушілер дәнекер тініне айналатын және ас қорыту жүйесінің негізін құрайтын жасушаларды анықтады. Ғалымдар мұндай зерттеулер бірден екі мәселені шешеді деп есептейді. Біріншіден, олар күрделі әрі тірі организмдердің дамуының бастапқы кезеңдері туралы көбірек білуге ​​мүмкіндік береді. Екіншіден, олар жасанды ортада организмдердің толық эктопиялық тұрғыдан дами алатынынан білдіреді.

Кәдімгі бояумен (қызғылт) және флуоресцентті бояумен (көп түсті) боялған 25 күндік маймыл эмбрионы. Бейне: Zhai et al., Cell

Ұқсас материалдар:

«Жасушалардың ағзаны қалай қалыптастыратынын көргіңіз келе ме?» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jasushalardyn-agzany-qalai-qalyptastyratynyn-korginiz-kele-me-video-16435/#gsc.tab=0);

«Діңгекті жасушалардың организмдегі қозғалысын реттейтін әрі қажетті жерінде ағзаның қалыптасуын қамтамасыз ететін жасанды ген жасалды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/dingekti-jasushalardyn-organizmdegi-qozgalysyn-retteitin-ari-qajetti-jerinde-agzanyn-qalyptasuyn-qamtamasyz-etetin-jasandy-gen-j-17907/#gsc.tab=0);

«Хромосоманың қалыптасуына ықпал ететін тетік анықталды» (https://islam.kz/kk/news/gylym/hromosomanyn-qalyptasuyna-yqpal-etetin-tetik-anyqtaldy-video-16934/#gsc.tab=0);

«Үш өлшемді карта ақуыздың ағзаны улы заттардан қалай қорғайтынын көрсетеді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/ush-olshemdi-karta-aquyzdyn-agzany-uly-zattardan-qalai-qorgaitynyn-korsetedi-video-18204/#gsc.tab=0);

«Жылуды істеп шығаратын арнайы ағза болмаса да денеміз жылуды қалай істеп шығады» (https://islam.kz/kk/news/gylym/jyludy-istep-shygaratyn-arnaiy-agza-bolmasa-da-denemiz-jyludy-qalai-istep-shygady-13555/#gsc.tab=0);

«Донорлық ағзалар үшін діңгекті жасушадан синтетикалық ұрық өсірілді» (https://islam.kz/kk/news/gylym/donorlyq-agzalar-ushin-dingekti-jasushadan-sintetikalyq-uryq-osirildi-17217/#gsc.tab=0)