ДСМ маймыл шешегіне қатысты мәлімдеме жасады

Қазақстан Денсаулық сақтау министрлігі бүгінде елімізде маймылдардың шешек ауруына күдікті бірде-бір жағдай тіркелмегенін мәлімдеді. Бұл жайында nege.kz ақпарат көзі мәлім етеді.

"Мемлекеттік шекара арқылы өткізу орындарында санитарлық-карантиндік бақылау жүзеге асырылады. Мемлекеттік шекарада аса қауіпті ауруларға күдікті науқасты қашықтан термометрия арқылы анықтау (әкелудің алдын алу) бойынша іс-шаралар жүргізіліп жатыр", - деді ҚР бас санитария дәрігері - денсаулық сақтау вице-министрі Айжан Есмағамбетова.

Ведомство өкілдері маймыл шешегі (monkeypoxes - MPXV) - сирек кездесетін жұқпалы ауру, қызба, жалпы интоксикация және экзантема, яғни қызарудың пайда болуымен сипатталатын ауру екенін айтты. 

ҚР бас санитария дәрігері жазғы демалыс және демалыс маусымының басталуына байланысты шет елдерге шығатындар үшін мынадай ұсыныстар берді:

1. маймыл шешегінің өршуі тіркелген Батыс Африка елдеріне (Конго Демократиялық Республикасы, Конго Республикасы, Камерун, Орталық Африка Республикасы, Нигерия, Кот-д'Ивуар, Либерия, Сьерра-Леоне, Габон және Оңтүстік Судан) барудан аулақ болыңыз (әсіресе балалармен);
2. шет елдерге шыққан жағдайда жабайы жануарлармен (приматтармен, кеміргіштермен) байланысты болдырмау, стихиялық және көше саудасы орындарында тамақ ішуден аулақ болу, тамаққа тек термикалық өңделген етті (азық-түлікті) мұқият пайдалану;
3. адамдар көп жиналатын орындарға барған кезде жеке профилактика (қашықтық, маскалар, антисептиктер) шараларын пайдаланыңыз. қол гигиенасын сақтаңыз.
4. сапардан оралғаннан кейін 3 апта ішінде мазасыздық, қызба, бөртпе (қызару, көпіршіктер және т.б.) сезінсеңіз - шетелде болғаныңыз туралы міндетті түрде хабарлай отырып, жақын маңдағы медициналық ұйымға дереу жүгініңіз.

Айта кетейік, аурудың инкубациялық кезеңі - 5-тен 21 күнге дейін созылады. Адамдарда клиника жоғары қызба, дененің ауыруы, әлсіздік, бөртпе, құсу, лимфа түйіндерінің ұлғаюы, бас айналуымен сипатталады.

Аурудың ұзақтығы 2-3 апта, өздігінен емделуге бейім. Маймыл шешек ауруының негізгі көзі жабайы жануарлар: приматтар мен кеміргіштер (тиіндер).

Инфекция жұқтырған адамның қанымен немесе оның биологиялық сұйықтықтарымен, сондай-ақ ауру жануардың етін қолдану арқылы да пайда болуы мүмкін.

Маймыл шешегі бүгінде Батыс Африка елдерінде кең таралған (Конго Демократиялық Республикасы, Конго Республикасы, Камерун, Орталық Африка Республикасы, Нигерия, Кот-д ' Ивуар, Либерия, Сьерра-Леоне, Габон және Оңтүстік Судан). Африкада жағдайлардың саны тез өсіп жатыр, 2016 жылдан бастап, ресми ақпарат көздеріне сәйкес, ауру 20 есе өсті. Ең үлкен індеттер Нигерия мен Конгода тіркелді.

ДДҰ-ның алдын ала мәліметтері бойынша, Африка құрлығынан тыс әлемнің 14 елінде (Испания, Португалия, Ұлыбритания, Бельгия, Канада , Германия, Италия, Австралия, Нидерланды, АҚШ , Израиль, Франция, Швейцария , Швеция) 110 жағдай тіркелген.

Маймыл шешегіне байланысты алғашқы ел міндетті карантин енгізді

Бельгия маймыл шешек ауруына байланысты міндетті карантин енгізген алғашқы ел болды, деп хабарлайды Daily Mail-ге сілтеме жасап Stan.kz ақпарат агенттігі. 

Бельгияда вирус жұқтырған 3 науқас тіркелгеннен кейін, елдің денсаулық сақтау органдары 21 күндік карантин енгізді, енді жұқтырған науқастар 3 апта ішінде оқшаулануы керек. Науқастармен байланыста болған адамдар әлі оқшауланбаған, бірақ симптомдарды бақылау ұсынылады.

Аргентина, Израиль, Швейцария және Австрия – маймылдың шешек ауруын растаған соңғы елдер. Бұл ауру туралы хабарлаған елдердің жалпы саны 15-ке жетті.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) негізінен Еуропада, Канадада, АҚШ-та және Австралияда маймыл шешегінің 92 расталған және 28 зерттеліп жатқан жағдай туралы хабарлады. Латын Америкасында әлі расталған жағдайлар жоқ.

Бұл індет ғалымдарды таңғплдыруда, бірақ көпшілік үшін қауіп аз деп саналады. Ұлыбританияның ұлттық денсаулық сақтау қызметінің мәліметінше, вирус жұқтырған адамдардың көпшілігі бірнеше апта ішінде қалпына келеді.

Маймыл шешегі: Бұл вирус қаншалықты қауіпті және одан қорқудың қажеті бар ма?

2022 жылдың 22 мамырындағы жағдай бойынша маймыл шешегінің шамамен 80 расталған жағдайы тіркеліп, тағы 50-і күдіктілер санатында тұр. Бір таңғаларлығы бұл деректер бүкіл әлем бойынша емес, вирустың таралу аймағына тән емес -  Австралия, Бельгия, Германия, Франция секілді күтпеген орындардан анықталуда. Бұл жайында stan.kz ақпарат көзі мәлім етеді. 

Қазіргі уақытта вирустың жалпы халық арасында қаншалықты кең таралғаны белгісіз, бірақ дәрігерлер алдағы күндері инфекциялар көбейеді деп болжауда.

Әзірге бұл аурудың аймақта таралуы салыстырмалы түрде төмен, бірақ ДДСҰ маймыл шешегінің таралуы бұл ауру анықталған елдерге барумен қатысы жоқ деп алаңдайды. Көптеген жағдайлар жыныстық жолмен берілетін инфекцияларға маманданған клиникаларда анықталады.

Негізгі фактілер

• • Маймыл шешегінің вирусы адамдарға негізінен кеміргіштер мен приматтар сияқты жабайы жануарлардан жұғады. Оның адамнан адамға берілу жолымен екінші реттік таралуы шектеулі.
  • Маймыл шешегі - сирек кездесетін вирустық зооноздық ауру, ол негізінен Орталық және Батыс Африканың шалғай аудандарында, тропикалық ормандардың арасында кездеседі.

• Маймыл шешегіне қарсы арнайы ем немесе вакцина жоқ, алайда алдын ала аусылға қарсы вакцинация маймыл шешегінің жоғары тиімді профилактикасын қамтамасыз етеді.

Маймыл шешегінің вирусы Poxviridae тұқымдасының ортопоксвирус жанұясына жатады.

Маймыл шешегі - сирек кездесетін вирустық зооноздық ауру (яғни, адамға жануарлардан берілетін ауру), оның адамдардағы белгілері бұрын шешекпен ауыратын науқастарда байқалғанға ұқсас, бірақ ауыруы төмен. 1980 жылы шешек жойылғаннан кейін және кейіннен вариола вакциналарын қолдану тоқтатылғаннан кейін маймыл шешегі басқа ортопоксвирустар арасында адамдар үшін ең патогенді орынға шықты. Маймыл шешегі ауруы әлі күнге дейін тропикалық ормандары басым болып келетін Африканың бөліктерінде кездесіп тұрады.

Аурудың өршуі

Адамдар арасындағы маймыл шешегі алғаш рет 1970 жылы Конго Демократиялық Республикасында (ол кезде Заир деп аталды) 1968 жылы шешек жойылған аймақта 9 жасар балада анықталған. Содан бері Конго өзенінің бассейні мен Батыс Африканың тропикалық ормандарының ауылдық жерлерінде, әсіресе ауру эндемиялық болып саналатын Конго Демократиялық Республикасында көп жағдайлар тіркеліп келеді. 1996-1997 жылдары Конго Демократиялық Республикасында аурудың өршу тұсы байқалды.

2003 жылдың көктемінде АҚШ-тың Орта Батысында маймыл шешегінің расталған жағдайлары тіркелді. Бұл Африка континентінен тыс жерде тіркелген аурудың алғашқы жағдайы еді. Ауру жұқтырған адамдардың көпшілігі Африкадан әкелінген кеміргіштермен қатынаста болған қолға үйретілген иттермен байланыста болғаны анықталды.

Осыдан кейін батыс және орталық Африканың көптеген елдерінде маймыл шешегінің спорадикалық жағдайлары тіркелді және ауру туралы мәлімет артқан сайын, диагноз қойылған жағдайлардың саны да арта түсті. 1970 жылдан бастап адамның маймыл ауруын жұқтыру жағдайлары Африканың 10 елінде тіркелді, олар: Конго Демократиялық Республикасы, Конго Республикасы, Камерун, Орталық Африка Республикасы, Нигерия, Кот-д'Ивуар, Либерия, Сьерра-Леоне, Габон және Оңтүстік Судан. 2017 жылы аурудың соңғы белгілі өршуі Нигерияда болды және бұл елдегі 40 жылдағы бірінші жағдай еді.

Аурудың жұғуы

Индекс жағдайында инфекция қанмен, дене сұйықтықтарымен және ауру жануарлардың зақымдалған терісімен немесе шырышты қабаттарымен тікелей байланыс нәтижесінде беріледі. Ең жоғары қауіп факторларының бірі - тиісті термиялық өңдеусіз ауру жануарлардың етін жеу.

Аурудың жұғатын екінші жағдайы тыныс алу жолдарының жұқтырған секрецияларымен, ауру адамның терісінің зақымдануымен немесе дене сұйықтықтарымен немесе науқас адамның зақымдануынан алынған материалдармен ластанған заттармен тығыз байланыста болуы нәтижесінде пайда болады.

Жақында дала иттері мен адам маймыл шешегінің үлгілерін қолданатын жануарларға жүргізілген зерттеулер Конго бассейні мен Батыс Африкадан вирустың екі ерекше монофилетикалық тобын анықтады, сондай-ақ бұрынғы топтың вирус күші көп екенін анықтады.

Аурудың симптомдары мен белгілері

Маймыл шешегінің инкубациялық кезеңі (инфекциядан симптомдар басталғанға дейінгі уақыт) әдетте 6-дан 16 күнге дейін, бірақ көбінесе 5-тен 21 күнге дейін созылуы мүмкін.

Инфекцияны екі кезеңге бөлуге болады:

• дене қызуының көтерілуімен, қатты бас ауруымен, лимфаденопатиямен (лимфа түйіндерінің ісінуі), арқадағы ауырсынумен, миалгиямен (бұлшықет ауруы) және ауыр астениямен (әлсіздік) сипатталатын инвазия кезеңі (0-5 күн);
• терідегі бөртпелер кезеңі (қызба басталғаннан кейін 1-3 күн), бөртпенің әртүрлі кезеңдері пайда болған кезде, көбінесе алдымен бетте пайда болады, содан кейін дененің басқа бөліктеріне таралады. Көбінесе олар бетте (95% жағдайда), сондай-ақ алақанда және аяқтарда (75% жағдайда) пайда болады. Бөртпелер дамудың бірнеше сатысынан өтеді - макулопапуладан (жалпақ негізі бар тері зақымдануы) көпіршіктерге (ұсақ сұйықтық толтырылған көпіршіктер) және пустулаларға дейін, шамамен 10 күннен кейін қабықша пайда болады. Қабықтардың толығымен жойылуы үш аптаға созылуы мүмкін.

Тері зақымдануларының саны аз саннан бірнеше мыңға дейін өзгереді. Олар ауыз қуысының шырышты қабықшаларында (70% жағдайда), жыныс мүшелерінде (30%), сондай-ақ конъюнктивада (қабақ) (20%) және көздің қабығында (көз алмасында) пайда болады.

Маймыл шешегі әдетте өздігінен жазылатын ауру, симптомдары 14-тен 21 күнге дейін созылады. Ауыр жағдайлар көбінесе балаларда кездеседі және вирустың әсер ету дәрежесіне, науқастың денсаулығына және асқынулардың ауырлығына байланысты болып келеді.

Ауруды емдеу мен вакцина

Маймыл шешегіне қарсы арнайы емдеу немесе вакцина жоқ, бірақ аурудың өршуін алдын алуға болады. Шешекке қарсы вакцинация бұрын маймылдың алдын алуда 85% тиімді болды, бірақ бүкіл әлемде шешек жойылғаннан бері бұл вакцина жалпы халық үшін қол жетімді емес. Дегенмен, шешек ауруына қарсы егу тарихы аурудың өршуін алдын алуы мүмкін.

Маймыл шешегі вирусын табиғи тасымалдаушылар

Африкада маймыл шешегінің инфекциясы жолақты тиіндер, ағаш тиіндері, гамбия егеуқұйрықтары, жолақты тышқандар, селевиниялар және приматтар сияқты көптеген жануарлар түрлерінде табылған. Вирустың табиғи тарихы түсініксіз болып қала береді және маймыл шешек вирусының нақты резервуарын және оның табиғатта қалай сақталатынын анықтау үшін қосымша зерттеулерді қажет етеді.

Маймыл шешегі мутацияға ұшыраған жоқ – ДДСҰ

Әлемнің біраз елінде тіркелген маймыл шешегі вирусы әзірге мутацияға ұшыраған жоқ, деп жазады «Хабар 24». Бұл Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының мәліметі. Айтуынша, ауру бірқалыпты жылдамдықпен тарап барады. Бүгінде індет Еуропаның бірқатар елінде, Канада мен Австралияда да анықталды. Тіркелген науқас саны 100-ден асты. Мамандар аурудың басты белгілері ретінде дене қызуы, бұлшықет, арқа мен бас ауруын атап өтті. Індет жұқтырған адам әлсіздік пен ісінуді сезеді. Кейін денеде бөртпелер пайда болуы мүмкін. Әлемде осы маймыл шешегінен көз жұмғандар да тіркелді. Мамандар халықты жеке гигиенаны сақтап, аурудың белгілеріне аса мән беріп отырған абзал дейді. Егер күдік тудырып отырған науқастарды да есептесек, бүгінде олардың саны 200-ден кем емес. Инфекция жақын қарым-қатынас жасағанда, яғни терімен жанасқанда жұғады. Сондықтан ковид індетінен айырмашылығы бар. Қазір денесінде бөртпе пайда болған адамдарға аса мән беріп отырмыз, - деді ДДСҰ маманы Мария Ван Керкхове.